Đã đến lúc cần có một cách tiếp cận mới trong việc quản lý thị trường vàng. Thay vì chỉ tập trung vào kiểm soát, minh bạch hóa hoặc bình ổn thị trường, cần xây dựng niềm tin vào các lớp tài sản hợp pháp. Vàng không phải là vấn đề cần quản lý, mà là tài sản cần được củng cố niềm tin.
Thực tế cho thấy, khi thị trường còn thiếu sự lựa chọn trong hệ thống tài sản chính thức, mọi nỗ lực cải cách thị trường vàng chỉ giúp giải quyết các triệu chứng tạm thời mà không giải quyết được nguyên nhân gốc rễ. Câu hỏi chiến lược quốc gia nên là: “Làm thế nào để tạo ra nhiều lớp tài sản đủ niềm tin để người dân không phải chọn vàng như sự lựa chọn duy nhất?”
Chênh lệch cao giữa giá vàng trong nước và thế giới hiện nay gây ra nhiều bức xúc, nhưng điều này không phải là nguyên nhân gốc rễ mà chỉ là triệu chứng của vấn đề. Điều này phản ánh sự thiếu niềm tin vào các tài sản khác như cổ phiếu, trái phiếu, bất động sản, hoặc hệ thống ngân hàng và kinh tế vĩ mô toàn cầu.
Thị trường tài sản ở Việt Nam hiện còn quá mỏng và phân cực, không có các lớp tài sản trung gian như chứng chỉ vàng, vàng số, hoặc kênh tiết kiệm lãi suất chống lạm phát. Sự vắng mặt của những lựa chọn này khiến vàng trở thành một tài sản hấp dẫn, và sự thiếu niềm tin vào các tài sản khác đã đẩy giá vàng lên cao.
Để giải quyết vấn đề này, cần tạo ra cơ chế biến vàng thành một loại tài sản có thể giúp ổn định tâm lý khi đồng Việt Nam (VND) bị nghi ngờ, mà không cần phải tiêu tốn ngoại tệ. Một cơ chế “cục pin tỷ giá” có thể giúp ổn định tỷ giá và giảm áp lực lên thị trường vàng.
Bên cạnh đó, cần xây dựng cơ chế bảo vệ “pin tỷ giá” thông qua các công cụ giúp người dân có thể chuyển đổi giữa vàng và VND (và ngược lại) thông qua các định chế tài chính được kiểm soát.
Trong kỷ nguyên tài sản số, việc token hóa vàng – biến vàng vật lý thành tài sản kỹ thuật số có thể giao dịch – đang nổi lên như một xu hướng toàn cầu. Việt Nam cần nghiên cứu và triển khai các giải pháp này để tạo ra thị trường tài sản có niềm tin cao hơn.
Kết luận, thông qua khung tư duy và đề xuất trong bài viết này, có thể thấy rằng chênh lệch giá vàng không nằm trong vàng, mà nằm trong khoảng trống giữa các tài sản, giữa chính sách và niềm tin. Các cải cách thị trường không nên nhắm vào việc quản lý giá, mà nên tập trung vào việc cải cách cấu trúc thị trường vàng để tạo ra một thị trường tài sản đa dạng và đáng tin cậy hơn.