Trung Quốc đang triển khai dự án tham vọng xây dựng trung tâm dữ liệu và trí tuệ nhân tạo (AI) quy mô lớn trên cao nguyên Tây Tạng, ở độ cao hơn 3.600m so với mực nước biển. Dự án này nằm trong kế hoạch của Trung Quốc nhằm biến “nóc nhà thế giới” thành nơi chiến lược cho siêu máy tính bền vững.
Một Bước Đi Chiến Lược
Trung tâm máy tính Yajiang-1 ở Sơn Nam, Tây Tạng
Theo South China Morning Post và Bloomberg, trung tâm máy tính tiên tiến Yajiang-1 nằm ở Sơn Nam, Tây Tạng, dọc theo sông Nhã Lỗ Tạng Bố, đã đi vào hoạt động. Trung tâm dữ liệu mới này là một phần trong mạng lưới hàng trăm cơ sở xử lý dữ liệu mà Trung Quốc đang thiết lập để phục vụ cho quá trình phát triển các mô hình AI cỡ lớn.
Lợi Thế Của Vị Trí Địa Lý
Khí hậu lạnh quanh năm của Tây Tạng trở thành lợi thế vàng cho dự án này. Trung tâm dữ liệu là nơi tiêu tốn lượng điện khổng lồ để làm mát các máy chủ hoạt động liên tục. Việc đặt cơ sở này ở vùng có nền nhiệt thấp tự nhiên giúp giảm đáng kể chi phí vận hành, đồng thời gia tăng hiệu quả năng lượng. Theo tính toán, chi phí làm mát có thể giảm từ 30-50% so với các trung tâm đặt ở vùng khí hậu nóng ẩm như phía Đông Trung Quốc.
Ngoài ra, khu vực Tây Tạng đang được đầu tư mạnh mẽ để phát triển năng lượng tái tạo, đặc biệt là thủy điện, điện mặt trời và điện gió. Điều này phù hợp với chiến lược “AI xanh”, vừa thúc đẩy công nghệ, vừa hướng tới phát triển bền vững. Thay vì phụ thuộc vào nhiệt điện than như trước đây, trung tâm AI ở Tây Tạng có thể hoạt động phần lớn bằng điện sạch.
An Ninh Dữ Liệu Và Tầm Nhìn Xa
Vị trí biệt lập của khu vực này cũng mang lại lợi thế về an ninh dữ liệu. Trong bối cảnh chiến tranh mạng và bảo mật thông tin ngày càng được đặt lên hàng đầu, việc triển khai trung tâm dữ liệu tại khu vực xa dân cư, khó tiếp cận sẽ hạn chế tối đa rủi ro từ tấn công vật lý hoặc gián điệp mạng. Một số nguồn tin cho rằng, trung tâm này có thể liên quan đến các ứng dụng AI nhạy cảm trong lĩnh vực quốc phòng, phân tích dữ liệu vệ tinh và giám sát.
Trung Quốc hiện là quốc gia đầu tư mạnh mẽ vào trí tuệ nhân tạo, với hơn 250 trung tâm dữ liệu AI đã được triển khai hoặc lên kế hoạch xây dựng trên khắp cả nước. Tuy nhiên, phần lớn các trung tâm này đều đặt tại các thành phố lớn như Bắc Kinh, Thượng Hải, Thâm Quyến, nơi chi phí đất đai và năng lượng cao, không còn phù hợp với chiến lược mở rộng lâu dài.
Trung Quốc còn đang thử nghiệm mô hình kết hợp giữa trung tâm dữ liệu mặt đất và mạng lưới vệ tinh AI trên quỹ đạo Trái Đất. Các vệ tinh này có thể xử lý một phần dữ liệu từ không gian và truyền tải về mặt đất theo thời gian thực, giảm tải cho hạ tầng truyền dẫn trong nước.