Cây thốt nốt, một biểu tượng văn hóa và bản sắc của vùng đất Vĩnh Long, vẫn đang vươn cao giữa cánh đồng lúa mênh mông tại xã Lưu Nghiệp Anh, tỉnh Vĩnh Long. Những hàng thốt nốt uốn lượn theo các con đường làng, tạo nên một bức tranh thiên nhiên bình dị mà đầy cảm động. Loại cây này không chỉ mang đậm nét đặc trưng của tỉnh Vĩnh Long nói riêng và miền Tây nói chung mà còn sở hữu nhiều công dụng đáng kinh ngạc.
Ông Huỳnh Văn Nghị, Chủ tịch UBND xã Lưu Nghiệp Anh, cho biết số lượng cây thốt nốt tại địa phương tuy không nhiều, chỉ khoảng 50-60 cây mọc phân tán, nhưng đã tồn tại và phát triển trong nhiều đời nay. Nghề nấu đường thốt nốt đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày của người dân địa phương. Không chỉ sử dụng đường thốt nốt trong sinh hoạt hàng ngày, người dân ở đây còn bán nó như một sản phẩm đặc trưng của vùng miền.
Cây thốt nốt là một nguồn cung cấp nguyên liệu đa dạng, từ lá dùng để lợp mái nhà, thân dùng làm cột, kèo, cho đến quả thốt nốt với cơm ngọt thanh và giòn dẻo. Đặc biệt, nước thanh mát và ngọt lịm lấy từ nhụy hoa thốt nốt có thể được sử dụng làm nước uống giải khát. Và khi chế biến thành đường thốt nốt, sản phẩm này đã trở thành một biểu tượng của vị ngọt đặc trưng và ngon nức tiếng.
Anh Thạch Minh Hiếu, thế hệ thứ 3 trong gia đình theo nghề nấu đường thốt nốt tại xã Lưu Nghiệp Anh, chia sẻ về nghề truyền thống của gia đình. Từ hồi nhỏ, anh Hiếu đã quen thuộc với mùi khói và mùi mật thốt nốt. Nghề này không chỉ mang lại thu nhập mà còn là cái gốc của gia đình mình. Những sản phẩm từ cây thốt nốt, với hương vị thơm ngon và đặc trưng của vùng miền, đã được nhiều người biết đến và ưa chuộng. Vị ngọt tự nhiên của đường thốt nốt còn được dùng làm gia vị cho bữa ăn hàng ngày, nước chấm, và các món kho, làm phong phú thêm ẩm thực.
Tuy nhiên, anh Thạch Sô Thông, người đã gắn bó hơn 10 năm với nghề nấu đường thốt nốt tại xã Lưu Nghiệp Anh, bày tỏ sự trăn trở về nghề truyền thống này. Công việc nấu đường thốt nốt đòi hỏi sự kiên trì và chăm chỉ, từ việc trèo cây vào sáng sớm đến việc nhóm lửa nấu mật đến tối. Hơn nữa, giá cả và đầu ra của sản phẩm thường không ổn định, khiến cho cuộc sống của những người theo nghề này gặp nhiều khó khăn.
Cây thốt nốt không chỉ là biểu tượng của vị ngọt đặc trưng ở miền Tây mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc gìn giữ bản sắc văn hóa của người Khmer Nam bộ. Giữa nhịp sống hiện đại, những hàng thốt nốt vẫn lặng lẽ vươn mình trên những cánh đồng, trở thành biểu tượng văn hóa và bản sắc của vùng đất Vĩnh Long.
Cây thốt nốt, với tất cả giá trị và ý nghĩa của nó, không chỉ là câu chuyện của một loại cây hay một nghề truyền thống, mà còn đại diện cho một giá trị di sản cần được bảo tồn và phát huy. Khi kết nối với du lịch cộng đồng, cây thốt nốt và nghề nấu đường thốt nốt có thể trở thành một phần quan trọng trong việc xây dựng một tương lai phát triển bền vững cho vùng đất Vĩnh Long.
