Ở các xã vùng cao của tỉnh Hòa Bình, một chương trình đặc biệt đã được triển khai nhằm xóa mù chữ và nâng cao năng lực học tập cho cộng đồng. Chương trình này bao gồm các lớp học đặc biệt được mở sau mỗi mùa gặt, với sự tham gia của vài chục người phụ nữ dân tộc Mường, Dao, Thái. Họ ngồi bên nhau, chăm chú nghe giảng về từng nét chữ đầu tiên.

Đây là những lớp “giáo dục tiếp tục sau khi biết chữ”, một phần trong nỗ lực xóa mù chữ và nâng cao năng lực học tập cộng đồng do Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Hòa Bình phối hợp tổ chức. Từ năm 2020 đến nay, đã có 6 lớp như vậy được mở, với 125 học viên, 100% là nữ và là người dân tộc thiểu số. Họ đến lớp không vì điểm số, không vì bằng cấp mà vì một điều giản dị: Biết đọc tên mình, biết viết đơn xin vay vốn, hiểu những dòng chữ in trên bao thuốc trừ sâu hay đơn khám bệnh.

Bà Hà Thị Nhung, người dân tộc Thái ở xã Bao La, đã bắt đầu một hành trình mới – học chữ ở tuổi ngũ tuần. Trước kia, mỗi lần đi trạm y tế hay nhận hỗ trợ, bà đều phải nhờ người khác điền giúp giấy tờ. Có khi, cán bộ bảo ký tên, bà chỉ biết cười trừ, đưa ngón tay ra lăn dấu. “Tôi xấu hổ lắm. Đến tên mình cũng không viết nổi”, bà Nhung chia sẻ.

Cơ hội đến khi Trung tâm học tập cộng đồng xã Bao La mở lớp học sau biết chữ vào buổi tối, tranh thủ khi người dân đã thu hoạch xong mùa vụ. Lớp học nhỏ, chỉ có một chiếc bàn gỗ dài và những cuốn vở đã ngả màu theo tay học viên. Nhưng với bà Nhung, đó là thế giới khác – nơi bà bắt đầu nhận diện lại chính mình qua từng con chữ.

Tính đến nay, các xã khu vực Hòa Bình cũ đạt tỷ lệ nữ biết chữ là 99,81%, trong đó nữ dân tộc thiểu số và miền núi đạt 99,64% – vượt xa mục tiêu 93% được đặt ra trong Chiến lược quốc gia về bình đẳng giới giai đoạn 2021-2030. Đây không chỉ là một thành tích trong lĩnh vực giáo dục mà còn là kết quả của quá trình kiên trì xóa mù chữ, giáo dục tiếp tục sau biết chữ và xây dựng mô hình học tập cộng đồng bền vững.

Tuy nhiên, biết chữ không đơn thuần là đích đến mà là điểm khởi đầu cho một hành trình dài hơi – hành trình trao quyền, xây dựng năng lực tự chủ cho người phụ nữ. “Khi người phụ nữ biết đọc, biết viết, họ có thể tiếp cận thông tin, hiểu quyền lợi, chủ động trong kinh tế gia đình và chăm sóc con cái. Quan trọng hơn, họ trở thành người truyền cảm hứng học tập trong bản làng, nơi mà việc cầm bút, đi học với phụ nữ từng là điều xa lạ, thậm chí bị cho là ‘không cần thiết'” – Ông Trần Văn An – Trưởng Phòng Giáo dục thường xuyên, Sở Giáo dục và Đào tạo chia sẻ.

Dù kết quả đạt được rất đáng ghi nhận, nhưng thực tế ở các xã vùng cao vẫn đặt ra không ít thách thức. Ở một số địa bàn đặc biệt khó khăn, việc duy trì kết quả sau xóa mù chữ chưa thật sự ổn định. Nhiều phụ nữ lớn tuổi quanh năm bám nương, ít có điều kiện tiếp cận thông tin vẫn đang đối mặt nguy cơ tái mù.

Những bước đi căn cơ đang dần được triển khai để đảm bảo “biết chữ” không chỉ là thành tích mà phải là nền móng cho sự phát triển. Từ năm 2025, Trường Cao đẳng Sư phạm Hòa Bình được giao nhiệm vụ đưa các nội dung về giới, bình đẳng giới và sức khỏe sinh sản vào chương trình đào tạo giáo viên. Cùng với đó, các trung tâm học tập cộng đồng ở cơ sở cũng đang được mở rộng vai trò. Từ chỗ chỉ dạy chữ sang hướng dẫn kỹ năng sản xuất, sử dụng công nghệ số, khởi nghiệp tại chỗ…

Đây là bước đi cho thấy chương trình xoá mù, nâng cao năng lực cộng đồng không chỉ truyền đạt con chữ, mà còn giúp thay đổi tư duy, cách nghĩ, cách làm của đồng bào dân tộc thiểu số. Từ một chương trình xóa mù chữ ban đầu, Phú Thọ đang chuyển mình từng bước để làm cho “học tập suốt đời” trở thành hiện thực ở cả những bản làng xa nhất. Và ở đó, mỗi người phụ nữ biết chữ, dù chỉ một câu, một dòng, cũng đang viết nên phần tương lai tươi sáng hơn của chính mình.

Sơn La, một tỉnh vùng cao hiểm trở của Việt Nam, đang đối mặt với thách thức lớn trong việc đảm bảo trẻ em được tiêm chủng đầy đủ. Điều này không chỉ liên quan đến khoảng cách địa lý mà còn gắn liền với những e ngại và hiểu lầm đã tồn tại từ lâu. Trước bối cảnh đó, dự án ‘Hỗ trợ kỹ thuật tăng cường công tác tiêm chủng tại các khu vực khó khăn tỉnh Sơn La’ đã được triển khai từ tháng 4 đến tháng 6 năm 2025, do CDC Sơn La phối hợp cùng PATH và Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương thực hiện.

Dự án này đã mở ra một hướng đi mới trong việc tăng cường công tác tiêm chủng tại các khu vực khó khăn. Dự án đã trao quyền và kết nối các lực lượng xã hội, tạo nên những thay đổi đáng kinh ngạc từ chính những con người gần gũi nhất với cộng đồng. Tại xã Ngọc Chiến, tỉnh Sơn La, đa số là người dân tộc Mông, nhiều phụ nữ vẫn chưa đưa con đi tiêm đầy đủ vì thiếu thông tin.

Chị Lèo Thị Đẹm, Chi hội trưởng Phụ nữ xã, đã rất nhạy bén khi nhận ra rằng một buổi nói chuyện riêng về y tế khó thu hút các chị em đang bận rộn việc nương rẫy, con nhỏ. Từ đó, chị Lèo Thị Đẹm đã mạnh dạn thay đổi, lồng ghép khoảng 30 phút nói chuyện tiêm chủng vào các buổi sinh hoạt định kỳ. Chị không chỉ nói về lợi ích vắc xin mà còn chia sẻ về tình hình dịch bệnh thực tế như uốn ván sơ sinh vẫn còn xuất hiện tại địa phương.

Để tăng sức hút, chị phối hợp với cán bộ y tế tổ chức đo huyết áp, phát thuốc tẩy giun. Kết quả, chỉ trong tháng đầu tiên tham gia truyền thông, chị đã tổ chức 7 buổi truyền thông (5 nhóm, 2 cá nhân), góp phần tăng tỷ lệ khám thai, tiêm uốn ván và nâng tỷ lệ tiêm chủng đầy đủ tại xã. Đến tháng 6/2025, tỷ lệ tiêm chủng đầy đủ tại xã Ngọc Chiến đạt 48,6% – gấp 4 lần so với 10,9% cùng kỳ năm 2024.

Không chỉ tại xã Ngọc Chiến, nhiều Chi hội Phụ nữ ở các xã khác cũng đã tham gia rất tích cực đưa truyền thông tiêm chủng vào hoạt động thường xuyên, cho thấy đây thực sự là một nhiệm vụ phù hợp với vai trò và thế mạnh sẵn có của họ. Còn tại xã Phiêng Cằm, một xã khu vực III của huyện Mai Sơn (cũ), trước thời điểm sáp nhập với xã Chiềng Nơi thành xã Phiêng Cằm (mới) hiện nay, đây là nơi cư trú của khoảng 1.506 hộ, trên 8.000 nhân khẩu thuộc 5 thành phần dân tộc (Mông, Khơ Mú, Thái, Dao, Kinh).

Nằm cách Trung tâm Y tế khu vực gần 86km, bản Phiêng Phụ là nơi sinh sống của 11 hộ đồng bào người Thái và hơn 100 hộ người Mông. Người dân nơi đây phần lớn không thạo tiếng phổ thông, khiến việc tiếp cận thông tin y tế gặp nhiều khó khăn. Tỷ lệ trẻ em được tiêm đầy đủ luôn ở mức thấp dưới 50%. Đây là điều trăn trở nhiều năm của ông Vàng A Nếnh – Trưởng bản Phiêng Phụ.

Trước đây, ông nghĩ tiêm chủng là trách nhiệm của cán bộ y tế. Nhưng sau khi được tập huấn về kỹ năng truyền thông và phối hợp liên ngành trong tiêm chủng, ông nhận ra vai trò quan trọng của mình trong cộng đồng. Ban đầu, ông phối hợp cùng nhân viên y tế và đoàn thể tổ chức họp bản để truyền thông, nhưng những hộ gia đình còn e ngại nhất lại không tham gia.

Ông chuyển hướng sử dụng loa bản để phát thông điệp đơn giản bằng tiếng Mông (do dự án cung cấp), rồi tự mình đến từng nhà để lắng nghe, giải thích về lợi ích và độ an toàn của vắc xin. Có nhà ông phải đến ba lần mới thuyết phục được. Nhờ kiên trì, cả 8 hộ ban đầu do dự đã đồng ý tiêm đầy đủ cho con.

Hiện vẫn còn 15–16 hộ trong bản cần nhắc nhiều lần mới đưa con đi tiêm. Ông Nếnh dự định tiếp tục phối hợp Hội Phụ nữ và Đoàn Thanh niên để lồng ghép tiêm chủng vào sinh hoạt cộng đồng, giúp duy trì và nâng cao nhận thức chung của bà con trong bản. Đồng thời, ông cũng sẵn sàng đến từng nhà vận động nếu cần – quyết tâm không để trẻ nào không được tiếp cận với tiêm chủng.

Thành công của dự án ‘Hỗ trợ kỹ thuật tăng cường công tác tiêm chủng tại các khu vực khó khăn tỉnh Sơn La’ không phải là những câu chuyện đơn lẻ, mà là kết quả của một mô hình phối hợp chặt chẽ, trong đó Trạm Y tế xã giữ vai trò điều phối, hỗ trợ kỹ thuật, ‘cầm tay chỉ việc’ để các lực lượng xã hội tự tin truyền thông đúng và hiệu quả.

Trưởng bản, Hội Phụ nữ, Đoàn Thanh niên là những ‘cánh tay nối dài’ không thể thiếu. Họ có uy tín và sự thấu hiểu địa phương, giúp thông điệp y tế trở nên gần gũi và thuyết phục hơn. Cách làm hiệu quả nhất là ‘đến đúng nơi, đúng lúc, gặp đúng người, nói đúng điều người dân cần’.

Việc lồng ghép vào các hoạt động sẵn có, sử dụng tiếng dân tộc và liên hệ với tình hình dịch bệnh thực tế đã chứng tỏ sức mạnh vượt trội. Những kinh nghiệm quý báu từ Sơn La chính là tài liệu tham khảo sống động cho các địa phương, đặc biệt là các đơn vị y tế và đoàn thể sau sáp nhập, để cùng nhau chung tay tạo nên sự thay đổi bền vững trong công tác tiêm chủng.

Một đoàn cứu trợ đã đến với các hộ dân tại bản Sốp Phe và bản Ta Đo, hai bản bị cô lập từ ngày 21/7 đến nay, trong nỗ lực hỗ trợ các cộng đồng bị ảnh hưởng bởi thiên tai. Tình hình đường sá nghiêm trọng đã khiến cho việc di chuyển đến hai bản này gặp nhiều khó khăn, và Ủy ban Nhân dân xã đã phải triển khai kế hoạch tập kết lương thực, thực phẩm tại bản Sốp Phe.

Để đảm bảo các nhu yếu phẩm đến được với người dân bản Ta Đo, Ủy ban Nhân dân xã đã sử dụng thuyền để vận chuyển. Những vật tư hỗ trợ thiết yếu bao gồm mỳ gói, sữa, chăn, nước lọc và quần áo đã được chuyển đến cho người dân. Sự hỗ trợ này không chỉ giúp người dân vượt qua khó khăn mà còn mang đến cho họ hy vọng và động lực để sớm ổn định cuộc sống.

Song song với nỗ lực của Ủy ban Nhân dân xã, Ban Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh Nghệ An cũng đã nhanh chóng vào cuộc. Bộ đội Biên phòng đã bố trí phương tiện để vận chuyển và cấp phát quân trang, vật chất, nhu yếu phẩm, chăn, màn, phản, dụng cụ nhà bếp và thuốc men. Sự hỗ trợ kịp thời này không chỉ giúp bộ đội mà còn hỗ trợ người dân địa bàn bị thiệt hại do bão lũ ổn định cuộc sống, giảm thiểu các thiệt hại và khó khăn mà họ đang phải đối mặt.

Những hỗ trợ từ đoàn cứu trợ và các cơ quan chức năng đã thể hiện sự quan tâm và nỗ lực của chính quyền trong việc giúp đỡ người dân bị ảnh hưởng bởi thiên tai. Các vật tư và nhu yếu phẩm hỗ trợ không chỉ đáp ứng nhu cầu cấp thiết của người dân mà còn là nguồn động viên tinh thần, giúp họ vững tin hơn trong việc khắc phục hậu quả thiên tai và tái thiết cuộc sống.

Hy vọng rằng với sự hỗ trợ tích cực và kịp thời từ các cấp chính quyền và đoàn cứu trợ, người dân tại bản Sốp Phe và bản Ta Đo sẽ sớm vượt qua khó khăn, ổn định cuộc sống và phục hồi kinh tế sau những thiệt hại do thiên tai gây ra. Mọi nỗ lực hỗ trợ sẽ tiếp tục được triển khai để giúp người dân tại khu vực này sớm trở về cuộc sống bình thường.

Đoàn viên, thanh niên các xã vùng núi thành phố Đà Nẵng đã triển khai một hoạt động thiết thực nhằm hỗ trợ đồng bào Cơ Tu thực hiện các thủ tục hành chính trên nền tảng số. Thông qua hoạt động này, các bạn trẻ không chỉ phát huy tinh thần xung kích của tuổi trẻ mà còn đóng vai trò quan trọng như một “cầu nối công nghệ”, giúp người dân vùng cao tiếp cận dễ dàng hơn với các dịch vụ công trực tuyến.

Đây là một phần trong nỗ lực nhằm thu hẹp khoảng cách số giữa vùng sâu, vùng xa với trung tâm, đồng thời hỗ trợ người dân vùng cao tiếp cận tốt hơn với các dịch vụ công nghệ. Sự tham gia tích cực của lực lượng đoàn viên, thanh niên ở các huyện miền núi đã cho thấy vai trò quan trọng của thế hệ trẻ trong việc hỗ trợ và hướng dẫn người dân sử dụng các nền tảng số để thực hiện các thủ tục hành chính, từ đó góp phần hiện đại hóa các dịch vụ công và thúc đẩy sự phát triển của công nghệ tại khu vực nông thôn.

Qua hoạt động này, đoàn viên, thanh niên đã thể hiện vai trò tiên phong trong việc ứng dụng công nghệ thông tin vào đời sống, đồng thời giúp người dân địa phương tiếp cận các dịch vụ công một cách dễ dàng hơn. Điều này không chỉ góp phần nâng cao hiệu quả trong việc thực hiện các thủ tục hành chính mà còn giúp giảm thiểu khoảng cách giữa vùng miền núi và các khu vực đô thị.

Đoàn viên, thanh niên các xã vùng núi thành phố Đà Nẵng đã và đang tiếp tục phát huy vai trò của mình trong việc hỗ trợ người dân tiếp cận các dịch vụ công trên nền tảng số. Sự đóng góp của họ đã thể hiện tinh thần trách nhiệm xã hội và sự quan tâm đến đời sống của người dân vùng cao, đồng thời khẳng định vai trò của thế hệ trẻ trong việc xây dựng và phát triển chính phủ điện tử tại Việt Nam.