Bộ Tài chính đang tiến hành lấy ý kiến về việc điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh cho người nộp thuế thu nhập cá nhân. Trong dự thảo Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, hai phương án điều chỉnh đã được đề xuất để Quốc hội xem xét và thông qua.

Phương án thứ nhất đề xuất điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh dựa trên tốc độ tăng chỉ số giá tiêu dùng (CPI). Từ năm 2020 đến năm 2025, chỉ số CPI dự kiến tăng 21,24%. Điều này có thể dẫn đến mức giảm trừ gia cảnh cho bản thân người nộp thuế tăng từ 11 triệu đồng/tháng lên khoảng 13,3 triệu đồng/tháng. Tương tự, mức giảm trừ gia cảnh cho người phụ thuộc cũng có thể tăng từ 4,4 triệu đồng/tháng lên 5,3 triệu đồng/tháng.

Phương án thứ hai đề xuất điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh dựa trên tốc độ tăng thu nhập bình quân đầu người và tốc độ tăng GDP bình quân đầu người. Dựa trên số liệu của Cục Thống kê, mức giảm trừ gia cảnh cho bản thân người nộp thuế có thể tăng từ 11 triệu đồng/tháng lên khoảng 15,5 triệu đồng/tháng. Đồng thời, mức giảm trừ gia cảnh cho người phụ thuộc cũng có thể tăng từ 4,4 triệu đồng/tháng lên 6,2 triệu đồng/tháng.

Việc điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh dự kiến sẽ dẫn đến giảm thu ngân sách nhà nước. Cụ thể, phương án thứ nhất có thể giảm 12.000 tỉ đồng, trong khi phương án thứ hai có thể giảm 21.000 tỉ đồng. Tuy nhiên, một phần số giảm thu này có thể được bù đắp từ số tăng thu của các sắc thuế tiêu dùng khác do thu nhập khả dụng của người nộp thuế tăng.

Nếu Nghị quyết được thông qua tại Phiên họp thứ 50 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội vào tháng 10 tới, mức giảm trừ gia cảnh mới sẽ được áp dụng từ kỳ tính thuế năm 2026. Điều này thể hiện nỗ lực của cơ quan chức năng trong việc xem xét và điều chỉnh chính sách thuế để phù hợp với tình hình kinh tế và đời sống của người dân.

Hiện tại, thông tin về các phương án điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh có thể được tìm hiểu thêm qua các nguồn thông tin chính thức từ Bộ Tài chính và Ủy ban Thường vụ Quốc hội https://www.chinhphu.vn/ . Người dân có thể theo dõi các cập nhật mới nhất về chính sách thuế và các quy định liên quan tại https://vneconomy.vn/ . Thêm vào đó, để có cái nhìn tổng quan về tác động của việc điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh, có thể tham khảo phân tích của các chuyên gia kinh tế tại https://vietnambiz.vn/ . Những thông tin này sẽ giúp người dân hiểu rõ hơn về các thay đổi chính sách và tác động của chúng.

Như vậy, việc điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh là một phần quan trọng trong việc hoàn thiện chính sách thuế thu nhập cá nhân, nhằm đảm bảo phù hợp với điều kiện kinh tế – xã hội hiện tại và cải thiện đời sống của người dân. Thêm vào đó, cơ quan chức năng cũng cần tiếp tục theo dõi và đánh giá tác động của các chính sách này để có những điều chỉnh phù hợp trong tương lai.

Đánh thuế thu nhập cá nhân không chỉ nhằm mục đích thu được nguồn thu ngay lập tức mà còn đòi hỏi sự khéo léo trong thiết kế, truyền thông và triển khai chính sách. Tuy nhiên, đề xuất mới đây của Dự thảo Luật thuế Thu nhập cá nhân về giao dịch bất động sản cho thấy sự thiếu vắng của ‘nghệ thuật đánh thuế’ trong chính sách này.

Một yếu tố quan trọng trong thiết kế chính sách thuế thu nhập cá nhân là thuế suất biên, tức là mức thuế áp dụng cho phần thu nhập tăng thêm. Nếu thuế suất biên quá cao, điều này có thể làm giảm lợi ích của người lao động khi họ làm thêm giờ hoặc tăng thu nhập, dẫn đến giảm cung lao động chất lượng cao và năng suất lao động của toàn xã hội. Việc áp dụng thuế suất biên cao có thể gây ra những tác động tiêu cực đến nền kinh tế và xã hội.

Ví dụ, nếu một người đang nhận mức lương 50 triệu đồng/tháng và có thể tăng lên 60 triệu đồng/tháng nhờ làm thêm, nhưng phần thu nhập tăng thêm này bị đánh thuế 30%, thì lợi ích thực nhận sẽ giảm đáng kể. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến cá nhân mà còn gây thiệt hại cho nền kinh tế. Những tác động này có thể lan tỏa và gây ra những hậu quả nghiêm trọng nếu không được xem xét kỹ lưỡng.

Có ba cách phổ biến mà cá nhân thường sử dụng để tránh thuế thu nhập cá nhân khi đối mặt với mức thuế cao. Họ có thể chuyển đổi thu nhập thành các hình thức không chịu thuế như quà tặng, phúc lợi ngoài lương, hoặc báo cáo thu nhập thấp hơn thực tế. Một số trường hợp thậm chí chuyển sang làm việc trong khu vực phi chính thức để không bị truy thu thuế. Những hành vi này không chỉ gây thất thu ngân sách nhà nước mà còn làm suy yếu sự công bằng và lòng tin vào hệ thống thuế.

Những hành vi trốn thuế và tránh thuế có thể gây ra những tác động tiêu cực đến nền kinh tế và xã hội. Do đó, để đảm bảo hiệu quả kinh tế, chính sách thuế thu nhập cá nhân cần được thiết kế sao cho thuế suất biên không quá cao, đặc biệt là ở nhóm thu nhập trung cao – là nhóm có tiềm năng tạo ra giá trị lớn cho nền kinh tế. Việc thiết kế chính sách thuế cần cân nhắc kỹ lưỡng để tránh gây ra những tác động tiêu cực.

Bên cạnh đó, số bậc thuế cần đủ để phân hóa các nhóm thu nhập nhằm đảm bảo công bằng, nhưng không nên quá nhiều để tránh phức tạp trong tính toán và khai báo. Khoảng cách giữa các bậc thuế cần được thiết kế hợp lý, tránh tình trạng giãn bậc quá rộng khiến nhiều người có thu nhập khác nhau rơi vào cùng một mức thuế. Việc thiết kế chính sách thuế thu nhập cá nhân đòi hỏi sự cân nhắc kỹ lưỡng và nghệ thuật đánh thuế để đảm bảo hiệu quả kinh tế và công bằng xã hội.

Tóm lại, việc thiết kế chính sách thuế thu nhập cá nhân đòi hỏi sự cân nhắc kỹ lưỡng và nghệ thuật đánh thuế để đảm bảo hiệu quả kinh tế và công bằng xã hội. Nếu được xây dựng hợp lý, Luật Thuế Thu nhập cá nhân mới không chỉ giúp Nhà nước huy động nguồn thu một cách bền vững, mà còn góp phần tạo ra một môi trường lao động, đầu tư, và học tập lành mạnh, giúp nền kinh tế phát triển hiệu quả, cân bằng và có chiều sâu. Để đạt được mục tiêu này, cần có sự kết hợp giữa việc thiết kế chính sách thuế và việc triển khai chính sách một cách hiệu quả.

Mức giảm trừ gia cảnh trong tính thuế thu nhập cá nhân đang trở thành vấn đề nóng được nhiều người quan tâm. Trong bối cảnh kinh tế hiện nay, Bộ Tài chính đã đưa ra hai phương án điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia tài chính và kinh tế cho rằng nên áp dụng cơ chế điều chỉnh tự động hàng năm, dựa vào mức lương tối thiểu vùng và điều kiện kinh tế – xã hội thực tế tại mỗi khu vực.

Hiện tại, mức giảm trừ gia cảnh cho người phụ thuộc chỉ là 4,4 triệu đồng mỗi tháng. Trong khi đó, thu nhập của nhiều người chỉ đủ để đáp ứng nhu cầu sinh hoạt cơ bản, cộng thêm các khoản thuế phải nộp, khiến họ gặp khó khăn. Nếu mức giảm trừ gia cảnh được tăng lên, họ sẽ có thể giảm bớt phần nào gánh nặng tài chính và tập trung hơn vào công việc.

Các chuyên gia nhận định chi phí sinh hoạt đã tăng đáng kể trong 5 năm qua, đặc biệt ở các thành phố lớn như Hà Nội, TPHCM, Đà Nẵng. Sự chênh lệch giữa chi phí sinh hoạt ở đô thị và nông thôn ngày càng rõ rệt, với các khoản chi thiết yếu như nhà ở, giáo dục, y tế và năng lượng tăng mạnh.

PGS.TS Phan Hữu Nghị, Phó Viện trưởng Viện Ngân hàng – Tài chính, Trường Đại học Kinh tế Quốc dân, cho rằng việc điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh là cần thiết trong bối cảnh thu nhập và chi phí sinh hoạt thay đổi nhanh. Tuy nhiên, mức đề xuất 13,3-15,5 triệu đồng vẫn chưa phản ánh đầy đủ thực tế thu nhập và chi phí sinh hoạt.

Ông Nghị còn cho biết thêm, Việt Nam là quốc gia có mức thu nhập trung bình nên chưa thể mở rộng thuế thu nhập cá nhân ra toàn dân, mà cần tập trung đánh thuế vào nhóm có thu nhập trung bình khá trở lên. Do đó, việc xác định mức giảm trừ không chỉ dựa vào thu nhập bình quân đầu người hay chi phí sinh hoạt, mà cần tính đến một yếu tố quan trọng là mức thu nhập phổ biến nhất mà số đông người làm công ăn lương hiện nay đang có.

TS Nguyễn Quang Huy, CEO Khoa Tài chính – Ngân hàng, Trường Đại học Nguyễn Trãi, đánh giá mức giảm trừ hiện hành đã lỗi thời. Chi phí thực tế về giáo dục, y tế, nhà ở, năng lượng… ở đô thị đều tăng mạnh hơn CPI và mức 13,3-15,5 triệu đồng chưa theo kịp tốc độ tăng này.

Ông Huy nhấn mạnh cần gắn việc điều chỉnh mức giảm trừ với chỉ số giá tiêu dùng (CPI) và thu nhập trung vị quốc gia, đồng thời cho phép điều chỉnh tự động hàng năm, thay vì chờ sửa luật.

Bộ Tài chính cho rằng mức giảm trừ gia cảnh cần được nghiên cứu, tính toán một cách kỹ lưỡng, đảm bảo cao hơn GDP bình quân đầu người, tiền lương tối thiểu vùng, mức chi tiêu bình quân đầu người trong một thời gian nhất định.

TS Nguyễn Ngọc Tú đề xuất nên tăng mức giảm trừ gia cảnh lên 18 triệu đồng/tháng và áp dụng ngay từ năm 2025, thay vì chờ đến năm 2026 như dự thảo. Một số các chuyên gia và người dân đều có chung nguyện vọng mức giảm trừ gia cảnh sẽ được điều chỉnh để phù hợp hơn với thực tế kinh tế hiện nay, tại đây .

Bộ Tài chính vừa công bố dự thảo Luật Thuế Thu nhập cá nhân (thay thế), trong đó đề xuất áp dụng thuế suất 20% đối với thu nhập từ chuyển nhượng bất động sản của cá nhân cư trú. Theo đó, thuế thu nhập cá nhân sẽ được tính bằng thu nhập tính thuế nhân với thuế suất 20% theo từng lần chuyển nhượng.

Thu nhập tính thuế từ chuyển nhượng bất động sản được xác định bằng giá bán trừ giá mua và các khoản chi phí hợp lý liên quan đến việc tạo ra thu nhập từ chuyển nhượng bất động sản.

Trường hợp không xác định được giá mua và các chi phí liên quan đến việc chuyển nhượng bất động sản, thuế thu nhập cá nhân sẽ được xác định bằng giá bán nhân với thuế suất.

Mức thuế suất sẽ phụ thuộc vào thời gian nắm giữ bất động sản. Cụ thể, đối với bất động sản được nắm giữ dưới 2 năm, mức thuế suất là 10%; từ 2 năm đến dưới 5 năm, mức thuế suất là 6%; từ 5 năm đến dưới 10 năm, mức thuế suất là 4%; và từ 10 năm trở lên hoặc bất động sản có nguồn gốc từ nhận thừa kế, mức thuế suất là 2%.

Bộ Tài chính cho biết, thời gian nắm giữ bất động sản sẽ được tính từ khi cá nhân có quyền sở hữu, quyền sử dụng bất động sản. Đối với bất động sản có nguồn gốc từ nhận thừa kế, việc chuyển nhượng sẽ áp dụng thuế suất 2%, không tính theo thời gian nắm giữ.

Bộ Tài chính đang phối hợp với các đơn vị có liên quan để triển khai các bước tiếp theo trong kỳ họp, tại dự thảo Luật và trình Chính phủ quy định chi tiết nội dung này. Xem thêm thông tin về dự thảo luật tại Luật Việt Nam.