Sửa đổi Luật Đất đai – một đạo luật có ảnh hưởng sâu rộng đến hàng triệu người dân và hàng trăm tỷ USD đầu tư, đòi hỏi một mục tiêu tối thượng rõ ràng. Điều này đã được Trung ương Đảng chỉ rõ: đất đai là tài nguyên đặc biệt của quốc gia, cần được quản lý minh bạch để đảm bảo lợi ích chung của toàn dân. Đất đai không thể là ‘sân chơi’ của đầu cơ hay công cụ tận thu ngân sách.

Một trong những điểm yếu của Luật Đất đai 2013 là cơ chế khung giá đất, dẫn đến giá đất do Nhà nước quy định thường chỉ bằng 20-30% giá thị trường. Điều này đã gây ra hơn 80% đơn thư khiếu nại đất đai. Luật mới cần có hướng giải quyết để bảng giá đất do địa phương xây dựng sát với giá thị trường, nhưng cần tránh việc lấy giá sốt đất làm cơ sở.

Chính sách tài chính đất đai cũng cần được xem xét lại. Việc truy thu bổ sung 5,4%/năm đối với tiền sử dụng đất chưa nộp đang khiến nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn. Với hơn 2.887 dự án vướng mắc liên quan đất đai, tổng vốn hơn 235 tỷ USD, việc áp mức truy thu như trên có thể dẫn đến những hệ lụy lớn.

Ngân sách có thể bội thu từ đất đai, nhưng nếu đất đai chỉ phục vụ mục đích này, thì lợi ích kinh tế đó là ngắn hạn và thiếu bền vững. Giá đất cần được tiếp cận từ góc độ công lý, đảm bảo không để Nhà nước thất thu thuế, không làm doanh nghiệp mất khả năng sinh lời, và không để người dân mất cơ hội có nhà.

Thay vì thu truy thu, nên đánh thuế lũy tiến vào sở hữu đất đai. Doanh nghiệp đề nghị bỏ quy định truy thu 5,4% trong lần sửa đổi sắp tới của Nghị định 103. Điều này có thể giải phóng hàng trăm dự án và khơi thông hàng tỷ USD.

Sửa Luật Đất đai không thể chỉ là bản vá. Đây là lúc cần tái thiết toàn diện hệ thống quản trị đất đai, với triết lý cốt lõi là đất đai phục vụ phát triển công bằng, bền vững và vì lợi ích chung của toàn dân.

UBND TP. Hà Nội vừa phê duyệt đề án kiện toàn Quỹ phát triển đất và ban hành Điều lệ tổ chức và hoạt động của Quỹ phát triển đất Thành phố. Mục tiêu là tập trung nguồn lực tài chính để đáp ứng nhu cầu ứng vốn phục vụ giải phóng mặt bằng, tái định cư, tạo quỹ đất thực hiện chính sách đất đai và phát triển kinh tế – xã hội của Thủ đô.

Quỹ phát triển đất TP. Hà Nội là quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách, hoạt động không vì mục tiêu lợi nhuận, trực thuộc UBND Thành phố. Quỹ có tư cách pháp nhân, con dấu và tài khoản riêng, được mở tại Kho bạc Nhà nước và ngân hàng thương mại có vốn nhà nước. Vốn điều lệ của Quỹ là 5.967,12 tỷ đồng.

Theo đó, Quỹ thực hiện 7 nhiệm vụ và 5 quyền hạn chủ yếu như: ứng vốn cho bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, tạo lập quỹ đất; bảo toàn và phát triển vốn; thu hồi vốn ứng; kiểm tra việc sử dụng vốn; thực hiện báo cáo định kỳ và đột xuất theo yêu cầu của UBND thành phố.

Cơ cấu tổ chức của Quỹ gồm: Hội đồng quản lý, Ban kiểm soát, cơ quan điều hành nghiệp vụ gồm giám đốc, phó giám đốc, kế toán trưởng và các phòng nghiệp vụ thuộc Ban điều hành của Quỹ Đầu tư phát triển thành phố Hà Nội. Quỹ hoạt động theo mô hình ủy thác.

Nguồn vốn hoạt động của Quỹ bao gồm: vốn điều lệ, nguồn bổ sung từ ngân sách thành phố và phần chênh lệch thu – chi của quỹ; các nguồn vốn hợp pháp khác như viện trợ, tài trợ trong và ngoài nước theo quy định.

Việc sử dụng vốn của Quỹ bao gồm ứng vốn cho các nhiệm vụ như: bồi thường giải phóng mặt bằng, phát triển quỹ đất, hỗ trợ đồng bào dân tộc thiểu số và các nhiệm vụ khác theo quy định. Kế hoạch ứng vốn hằng năm do Chủ tịch UBND Thành phố phê duyệt; dự án được ứng vốn phải có quyết định phê duyệt, phương án hoàn trả rõ ràng và phù hợp với kế hoạch.

Giám đốc quỹ là người có thẩm quyền quyết định ứng vốn theo kế hoạch được duyệt; hồ sơ đầy đủ và việc giải ngân phải đúng tiến độ. Các đơn vị ứng vốn có trách nhiệm hoàn trả chi phí quản lý theo Nghị định số 104/2024 và sẽ bị xử lý nếu không hoàn trả đúng hạn hoặc sử dụng vốn sai mục đích.