Sáng ngày 29-7-2025, tại Hà Nội, Tạp chí Kinh tế Việt Nam – VnEconomy – Vietnam Economic Times đã tổ chức thành công diễn đàn “Công nghệ năng lượng trong kỷ nguyên mới”. Sự kiện này quy tụ hơn 150 đại biểu đến từ các ban, bộ, ngành, viện, trường đại học, hiệp hội và doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực năng lượng.

Diễn đàn diễn ra trong bối cảnh Việt Nam đang đối mặt với những thách thức lớn về an ninh năng lượng. Nhu cầu năng lượng, đặc biệt là điện năng, dự kiến sẽ tiếp tục tăng trưởng ở mức 8-10% mỗi năm trong những năm tới. Điều này nhằm đáp ứng mục tiêu phát triển kinh tế và phấn đấu trở thành quốc gia có thu nhập cao vào năm 2045.

Tại diễn đàn, ông Tạ Đình Thi, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội, nhấn mạnh rằng việc chuyển đổi sang năng lượng tái tạo và áp dụng công nghệ hiện đại không còn là lựa chọn mà là “con đường tất yếu”. Điều này xuất phát từ bối cảnh Việt Nam đang đối mặt với nhu cầu năng lượng ngày càng cao để phục vụ cho phát triển kinh tế, đồng thời cam kết đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.

Đồng quan điểm, TSKH Phan Xuân Dũng, Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (VUSTA), đánh giá cao vai trò của khoa học và công nghệ. Ông coi đây là “quốc sách hàng đầu” và “động lực quan trọng nhất” để phát triển kinh tế – xã hội nói chung và trong lĩnh vực năng lượng nói riêng. Để giải quyết những thách thức lớn đến từ nhu cầu tăng trưởng và yêu cầu giảm phát thải, ông Phan Xuân Dũng khẳng định: “Khoa học và công nghệ chính là chìa khóa để giải quyết đồng bộ các thách thức, biến khó khăn thành cơ hội phát triển mới”.

Đảng và Nhà nước đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách quan trọng trong lĩnh vực này. Nghị quyết số 55-NQ/TW của Bộ Chính trị về định hướng chiến lược phát triển năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, cùng với Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 (Quy hoạch điện VIII), đã đặt ra mục tiêu phát triển mạnh các nguồn năng lượng tái tạo. Cụ thể, Quy hoạch điện VIII đặt mục tiêu tỷ lệ năng lượng tái tạo (không bao gồm thủy điện) phục vụ sản xuất điện đạt khoảng 28-36% vào năm 2030. Định hướng đến năm 2050, tỷ lệ năng lượng tái tạo sẽ lên đến 74-75%. Những mục tiêu này không chỉ thể hiện sự quyết tâm của Việt Nam trong việc chuyển dịch sang năng lượng sạch mà còn góp phần hiện thực hóa cam kết về giảm phát thải carbon của đất nước.

Thị trường carbon đang nổi lên như một công cụ kinh tế quan trọng trong việc thúc đẩy chuyển đổi xanh, hướng tới mục tiêu phát triển bền vững và đạt được phát thải ròng bằng ‘0’. Tại Diễn đàn ‘Net Zero Việt Nam 2025: Thị trường carbon trong kỷ nguyên mới’, các chuyên gia đã tập trung thảo luận về tiềm năng và thách thức của thị trường carbon tại Việt Nam.

Hiện tại, Việt Nam đang ở giai đoạn định hình nền móng thị trường carbon, với nhiều tiềm năng nhưng cũng đối mặt với không ít thách thức. Các chuyên gia chỉ ra rằng hệ thống đo đạc, báo cáo, thẩm định khí nhà kính (MRV) chưa đồng bộ và thiếu chuẩn hóa. Điều này gây ra khó khăn trong việc xác minh và kiểm tra lượng khí thải, làm giảm tính minh bạch và hiệu quả của thị trường carbon.

Bên cạnh đó, hạn chế về nhận thức, nhân lực và tài chính đang khiến các doanh nghiệp gặp khó khăn khi tiếp cận thị trường này. Nhiều doanh nghiệp chỉ hiểu đơn giản về giảm phát thải mà chưa thực sự ứng dụng công nghệ tuần hoàn tài nguyên để phát triển bền vững. Điều này đòi hỏi sự hỗ trợ từ chính phủ và các tổ chức quốc tế để nâng cao nhận thức và năng lực cho doanh nghiệp.

Theo ông Nguyễn Tuấn Quang, Phó Cục trưởng Cục Biến đổi khí hậu, từ nay đến 2028, Việt Nam sẽ thí điểm cấp phát hạn ngạch miễn phí và vận hành sàn giao dịch carbon. Từ năm 2029, sẽ áp dụng đấu giá và kết nối quốc tế. Các bộ, ngành đang hoàn thiện hành lang pháp lý để đảm bảo tính minh bạch và tránh ảnh hưởng tới cam kết giảm phát thải quốc gia.

Các chuyên gia cũng khuyến nghị cần đầu tư vào nền tảng kỹ thuật và hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận tài chính, hướng tới mục tiêu Net Zero vào năm 2050. Điều này đòi hỏi sự hợp tác chặt chẽ giữa chính phủ, doanh nghiệp và các tổ chức quốc tế để tạo ra một thị trường carbon hiệu quả và bền vững.

Nhìn chung, thị trường carbon đang là một cơ hội lớn cho Việt Nam trong việc chuyển đổi sang một nền kinh tế xanh và bền vững. Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu này, cần có sự chuẩn bị kỹ lưỡng và sự hỗ trợ từ tất cả các bên liên quan. Với sự nỗ lực và hợp tác, Việt Nam có thể xây dựng một thị trường carbon hiệu quả và đạt được mục tiêu phát thải ròng bằng ‘0’ vào năm 2050.