Trong hai thập kỷ qua, hơn 20% diện tích đại dương toàn cầu đã trở nên tối hơn, làm thu hẹp đáng kể vùng nước có đủ ánh sáng cho sự sống phát triển. Hiện tượng này đang đe dọa nghiêm trọng đến hệ sinh thái biển, chuỗi thức ăn và quá trình điều hòa khí hậu toàn cầu.

Đại dương đang đối mặt với một cuộc khủng hoảng âm thầm nhưng nghiêm trọng. Sự thay đổi này không chỉ ảnh hưởng đến các loài sinh vật biển mà còn tác động đến toàn bộ hệ thống khí hậu của Trái đất.

Tác động của hiện tượng đại dương tối dần

Dựa trên dữ liệu vệ tinh và các mô hình tính toán hiện đại, các nhà nghiên cứu đã xác định được vùng nước nơi ánh sáng mặt trời và ánh trăng có thể xuyên thấu đã bị thu hẹp đáng kể. Từ năm 2003 đến 2022, hơn 20% diện tích đại dương trên thế giới ghi nhận mức độ giảm sáng đáng kể, tương đương tổng diện tích của châu Âu, châu Phi, Trung Quốc và Bắc Mỹ cộng lại.

TS Thomas Davies, chuyên gia bảo tồn biển tại Đại học Plymouth (Anh), nhận định: “Những phát hiện này là hồi chuông cảnh báo nghiêm trọng. Sự thay đổi không chỉ đe dọa các hệ sinh thái dưới nước mà còn có thể gây rối loạn chu trình chuyển hóa carbon và dinh dưỡng thiết yếu trong đại dương, cũng như tác động đến ngành thủy sản toàn cầu”.

Khu vực sinh sống thu hẹp đe dọa sinh vật biển.

Nguyên nhân và hậu quả

Nguyên nhân khiến đại dương tối dần một phần đến từ việc ánh sáng khó xuyên qua lớp nước, đặc biệt tại các khu vực ven bờ. Tuy nhiên, tại các vùng xa bờ, hiện tượng này dường như có liên hệ với biến đổi khí hậu toàn cầu và những thay đổi trong dòng hải lưu.

“Các khu vực như Nam Đại Dương hay dọc theo Dòng hải lưu Gulf Stream qua Greenland đang ghi nhận tốc độ tối dần rõ rệt, có khả năng do sự ấm lên và thay đổi tuần hoàn đại dương”, TS Davies cho biết.

Khi độ sâu của vùng sáng giảm khoảng 50m trên diện rộng, các loài phụ thuộc vào ánh sáng buộc phải tiến gần hơn tới mặt nước. Đó là nơi không gian sống vốn đã đông đúc, tài nguyên khan hiếm và cạnh tranh sinh tồn trở nên khốc liệt. Điều này có thể dẫn đến những thay đổi căn bản trong cấu trúc và chức năng của toàn bộ hệ sinh thái biển.

Thách thức và triển vọng

GS Oliver Zielinski, Giám đốc Viện Nghiên cứu Biển Baltic Leibniz (Đức) bày tỏ lo ngại: “Hiện tượng đại dương tối đi là một xu hướng đáng báo động. Nó có thể phá vỡ cấu trúc chuỗi thức ăn biển, làm thay đổi sự phân bố loài và suy giảm vai trò của đại dương trong việc bảo vệ đa dạng sinh học cũng như điều hòa khí hậu toàn cầu”.

Ông đặc biệt nhấn mạnh đến tầm quan trọng của các vùng biển ven bờ, nơi chịu ảnh hưởng trực tiếp từ các hoạt động của con người và có vai trò thiết yếu đối với hệ sinh thái cũng như đời sống. Việc duy trì khả năng phục hồi của những vùng biển này sẽ là yếu tố then chốt để đảm bảo sức khỏe sinh thái và phúc lợi nhân loại trong tương lai.