Trung tâm Công nghệ Sinh học TPHCM – Một Dự án đầy hứa hẹn bị bỏ lỡ do… tuổi hưu

TS Nguyễn Quốc Bình, một chuyên gia hàng đầu về nghiên cứu chuyển nạp gene trên cây trồng tại Đại học Laval, TP Québec (Canada), đã quyết định bán hết gia sản và cùng gia đình trở về Việt Nam vào năm 2004. Sự trở về này là kết quả của lời mời từ lãnh đạo TPHCM, với mục tiêu xây dựng một Trung tâm Công nghệ Sinh học hiện đại và mang tầm quốc tế, không bị lạc hậu sau 20 năm.

Sau gần 10 năm xây dựng, Trung tâm Công nghệ Sinh học đầu tiên tại TPHCM đã được hình thành với tổng kinh phí đầu tư lên đến 100 triệu USD. Trung tâm này đã đạt được những thành tựu đáng kể, nghiên cứu và đăng ký bản quyền hàng loạt công trình phục vụ ngành nông nghiệp, thủy sản và sản xuất thuốc. Tuy nhiên, khi Trung tâm đang trên đà phát triển, TS Nguyễn Quốc Bình đã phải về hưu theo luật vào năm 2014, ở tuổi 60.

Ông Bình cho rằng sự quyết tâm toàn diện của lãnh đạo thành phố là yếu tố then chốt giúp Trung tâm được thành lập. Tuy nhiên, cơ chế và thể chế hiện hành đã không cho phép ông tiếp tục phát triển Trung tâm. Ông bày tỏ kỳ vọng vào sự nghiêm túc thực sự từ những người lãnh đạo thành phố trong việc tái thiết và phát triển Trung tâm.

Theo TS Nguyễn Sĩ Dũng, nguyên Phó chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội, để thu hút nhân tài từ nước ngoài trở về, cần có một thể chế phát triển nhân tài, chứ không chỉ là chính sách thu hút nhân tài. Thể chế này cần đáp ứng được 3 tiêu chí: Trao quyền cho người có năng lực thực sự; Trao cơ chế linh hoạt để họ được thử, được sai và được sửa; Trao niềm tin để họ dám dấn thân và vượt qua sự trì trệ, kìm hãm.

Ông Dũng cho rằng nếu nhân tài vẫn bị trói buộc bởi các quy trình cứng nhắc, nếu quyết định của họ luôn phải ‘xin ý kiến tập thể’ và nếu họ không được bảo vệ khỏi những rủi ro thể chế khi đổi mới thì chẳng có lý do gì để họ ở lại hoặc cống hiến hết mình.

Cải cách thể chế nhân tài phải là một phần trong cải cách thể chế quốc gia. Nếu không có tư duy chiến lược và quyết tâm thể chế như vậy thì mọi chương trình dù tốt đến mấy cũng chỉ là ‘vá víu’, không thể tạo nên bước ngoặt thật sự.

Thành phố Hà Nội đang tích cực triển khai các khu công nghệ cao theo định hướng quy hoạch chung Thủ đô. Mới đây, tại phường Thượng Cát, công tác giải phóng mặt bằng cho Dự án Khu công nghệ cao sinh học Hà Nội đã hoàn tất. Cụ thể, khu đất đầu tiên với diện tích 5.648,6m2 đã được bàn giao tạm thời cho Công ty Cổ phần Pacific Land Việt Nam.

Sự kiện này đánh dấu một cột mốc quan trọng trong quá trình triển khai dự án. Được biết, Dự án Khu công nghệ cao sinh học Hà Nội dự kiến sẽ được khởi công vào ngày 19/8/2025. Để đảm bảo việc quản lý và sử dụng đất hiệu quả, chính quyền địa phương yêu cầu Công ty Cổ phần Pacific Land Việt Nam phải quản lý và bảo vệ hiện trạng mặt bằng, không để xảy ra tình trạng tái lấn chiếm.

Ngoài ra, doanh nghiệp này cũng phải phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng để hoàn thiện hồ sơ, thủ tục liên quan. Việc này nhằm đảm bảo dự án được triển khai đúng tiến độ và theo kế hoạch đã được phê duyệt.

Khu công nghệ cao sinh học Hà Nội được quy hoạch rộng 199,03ha với mục tiêu trở thành trung tâm nghiên cứu, sản xuất, đào tạo và chuyển giao công nghệ cao, tập trung vào lĩnh vực công nghệ sinh học. Dự án bao gồm các phân khu chức năng như khu công nghệ cao, khu đào tạo – nghiên cứu, khu dịch vụ – y tế – giáo dục, khu nhà ở chuyên gia, đất cây xanh, giao thông, hạ tầng kỹ thuật và mặt nước điều hòa.

Việc đẩy nhanh tiến độ bàn giao mặt bằng thể hiện sự quyết tâm và đồng thuận cao của chính quyền và nhân dân địa phương trong việc triển khai các dự án trọng điểm của Thành phố. Đây cũng là một bước tiến quan trọng trong việc hiện thực hóa mục tiêu xây dựng Hà Nội trở thành một trung tâm công nghệ cao của cả nước.

Trước đó, thành phố Hà Nội đã và đang tích cực triển khai nhiều dự án khu công nghệ cao khác. Tuy nhiên, Dự án Khu công nghệ cao sinh học Hà Nội được xem là một trong những dự án trọng điểm, có ý nghĩa quan trọng đối với sự phát triển kinh tế – xã hội của thành phố.

Thông tin về dự án https://www.hanoi.gov.vn/ và các thông tin liên quan khác sẽ được cập nhật thường xuyên.

Ngành Công nghệ sinh học đang nổi lên như một lĩnh vực đầy hứa hẹn và đột phá trong thế kỷ 21, với các ứng dụng rộng rãi trong nhiều ngành như dược, nông nghiệp và bảo vệ môi trường. Tuy nhiên, nhiều sinh viên và người lao động trong ngành này thường lo lắng về khó khăn trong việc tìm kiếm việc làm hoặc phải làm trái ngành.

Ngành Công nghệ sinh học đòi hỏi người học phải có nền tảng học thuật vững chắc, tư duy khoa học sắc bén và khả năng đọc hiểu, tổng hợp và vận dụng kiến thức linh hoạt. Đặc biệt, kỹ năng thực hành trong phòng thí nghiệm, sử dụng thành thạo các thiết bị và phần mềm số, khai thác dữ liệu lớn, nắm vững tin sinh học, lập trình cơ bản và ngoại ngữ chuyên ngành là những yếu tố không thể thiếu để hội nhập tri thức toàn cầu.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy nhiều sinh viên tốt nghiệp ngành Công nghệ sinh học còn yếu về kỹ năng thực hành, sử dụng công nghệ số và ngoại ngữ, dẫn đến khó đáp ứng ngay các yêu cầu khắt khe của doanh nghiệp hay viện nghiên cứu hiện đại.

Theo ThS Dương Nhật Linh, giảng viên Khoa Công nghệ sinh học – Trường Đại học Mở TPHCM, quan niệm về khó xin việc trong ngành Công nghệ sinh học cần được nhìn nhận lại một cách toàn diện và thấu đáo. Công nghệ sinh học là ngành đặc thù với tính liên ngành cao, yêu cầu nhân lực không chỉ am hiểu về sinh học, mà còn phải hội tụ tri thức từ nhiều lĩnh vực như công nghệ thông tin, hóa học, tự động hóa và quản lý chất lượng.

ThS Linh khuyến nghị sinh viên ngành Công nghệ sinh học cần chủ động trau dồi kiến thức chuyên sâu, ngoại ngữ, kỹ năng số và trải nghiệm liên ngành. Công nghệ sinh học đang ‘khát’ nhân lực chất lượng cao, những người linh hoạt, sáng tạo và đa năng. Chỉ cần chủ động và sẵn sàng đổi mới, sinh viên ngành Công nghệ sinh học có thể tìm được công việc phù hợp với năng lực.

Về phía doanh nghiệp, ông Đinh Xuân Tùng, Phó Giám đốc Công ty Cổ phần Kỹ thuật Môi trường Gia Định, cho rằng nỗi lo thất nghiệp của sinh viên công nghệ sinh học phần lớn đến từ tư duy bị động. Ứng viên nổi bật không phải là người có điểm trung bình tích lũy cao nhất mà là người thể hiện được khả năng ứng dụng kiến thức vào thực tiễn.

Ông Tùng nhấn mạnh sự ‘kén chọn’ của doanh nghiệp nằm ở kỹ năng thực tiễn. Sinh viên cần chủ động tìm kiếm cơ hội thực tập, tham gia các dự án nghiên cứu hoặc tự thực hiện các thí nghiệm nhỏ. Việc biết vận hành một hệ thống lên men, kỹ thuật phân lập và định danh vi khuẩn, hay cách phân tích kết quả xét nghiệm có giá trị hơn rất nhiều so với một bảng điểm ‘đỏ chói’.

Theo ông Tùng, sinh viên cần thay đổi góc nhìn từ bị động sang chủ động, hoạch định kế hoạch học tập và hành động cụ thể để đáp ứng nhu cầu thực tế. Cánh cửa cơ hội của ngành Công nghệ sinh học rất rộng, nhưng không tự động mở ra cho mọi người. Nó mở ra cho những ai chủ động trang bị kiến thức nền tảng vững chắc, kỹ năng thực hành thành thạo, tư duy liên ngành, đặc biệt với công nghệ thông tin và dữ liệu, cùng khả năng ngoại ngữ và các kỹ năng mềm như giải quyết vấn đề, làm việc nhóm.

Tóm lại, ngành Công nghệ sinh học đang bước vào kỷ nguyên số với tốc độ phát triển mạnh mẽ, mở ra nhiều cơ hội nhưng cũng đặt ra không ít thách thức. Sinh viên và người lao động trong ngành cần chủ động trang bị kiến thức, kỹ năng và tư duy đổi mới để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường lao động.