Nghỉ hè là khoảng thời gian để trẻ em nạp lại năng lượng, bồi đắp kỹ năng và sống trọn trong những trải nghiệm thực tế. Tuy nhiên, với không ít gia đình, đây lại là giai đoạn ‘mệt mỏi’ nhất trong năm. Nguyên nhân không chỉ bởi sự đảo lộn nhịp sống sinh hoạt trong gia đình mà còn là nỗi lo con trẻ đang ngày một lún sâu vào thế giới mạng, nơi tưởng chừng chỉ để giải trí nhưng lại âm thầm dẫn tới nhiều hệ lụy khó lường.

Trường hợp của chị L.T.P. (phường Bồ Đề, Hà Nội) là một trong hàng trăm gia đình đang loay hoay với câu chuyện ‘trẻ và chiếc điện thoại thông minh’. Chị P. cho biết, sau gần 2 tháng nghỉ hè, các con chị bắt đầu có dấu hiệu thay đổi tính cách, nói chuyện hay cáu gắt, làm việc qua loa, chỉ mong nhanh chóng quay lại với điện thoại hay tivi. Đặc biệt, cô con gái lớn 12 tuổi luôn dính chặt lấy chiếc điện thoại, đến mức ăn uống hay đi vệ sinh cũng không rời tay.

Theo bác sĩ Nguyễn Như Mạnh, Thạc sĩ Tâm lý học lâm sàng, việc lạm dụng internet và trò chơi điện tử có thể gây ra những tác động tiêu cực đến sức khỏe tâm thần. Nghiện game và internet có thể dẫn đến các rối loạn tâm thần như trầm cảm, lo âu, căng thẳng kéo dài. Ngoài ra, điều này còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng giao tiếp xã hội, gây rối loạn giấc ngủ, mất ngủ và làm suy giảm hiệu quả học tập cũng như công việc.

Tiến sĩ Đặng Hoàng Ngân, chuyên gia tâm lý học phát triển trẻ em và thanh thiếu niên, cảnh báo rằng trẻ em sử dụng mạng xã hội có nguy cơ bắt chước hành vi xấu lan truyền trên mạng, hình thành niềm tin lệch lạc về giá trị đạo đức, giá trị sống. Một số trẻ tin rằng, mạng xã hội là nơi chứa mọi lời giải, thậm chí coi người nổi tiếng là ‘kim chỉ nam’ về tư duy và hành vi hay tin rằng, sự giàu có là mục tiêu tối thượng.

Trong khi đó, theo PGS.TS Nguyễn Trọng Lưu, Phó Chủ tịch Hội Phục hồi chức năng Việt Nam, tình trạng sa sút trí tuệ tưởng chỉ xảy ra ở người cao tuổi, nhưng ngày càng có nhiều người trẻ có biểu hiện suy giảm trí nhớ, kém tương tác xã hội và đang bước vào ngưỡng sa sút trí tuệ sớm.

Để giúp trẻ không lún sâu vào thế giới mạng, các chuyên gia tâm lý khuyên rằng cha mẹ nên đồng hành, trò chuyện và định hướng để trẻ sử dụng công nghệ một cách an toàn, lành mạnh. Thay vì kiểm soát gắt gao, cha mẹ nên tạo điều kiện để con tham gia những hoạt động ý nghĩa như thể thao, học năng khiếu, kỹ năng sống, hoạt động cộng đồng.

Cha mẹ cũng nên xây dựng thời gian biểu linh hoạt nhưng hợp lý, cân bằng giữa giải trí, vận động thể chất, đọc sách và sinh hoạt ngoài trời. Nếu nhận thấy trẻ có dấu hiệu thay đổi hành vi như cáu gắt, lo lắng, hay rối loạn giấc ngủ, kém tập trung, ngại giao tiếp, buồn chán, học tập sa sút, cha mẹ cần nhanh chóng tìm đến chuyên gia tâm lý.

Thực tế, nhiều phụ huynh chủ động cho con tham gia các hoạt động xã hội để tránh rủ rỉ vào thế giới game, tuy nhiên, do không thường xuyên quan tâm đến con nên các bậc phụ huynh dần không thể kiểm soát được hành vi của con. Từ đó, mỗi gia đình có cách định hướng, đồng hành khác nhau trong câu chuyện ‘giữ con’ tránh xa các mặt hạn chế của công nghệ. Có thể thấy, việc quản lý và kiểm soát internet, trò chơi điện tử và mạng xã hội đối với trẻ em hiện nay là rất cần thiết để hạn chế những tác động tiêu cực và đảm bảo sự phát triển lành mạnh.

Ngoài ra, cha mẹ cũng cần thiết phải trang bị cho con kiến thức và kỹ năng cần thiết để sử dụng internet an toàn và tránh bị lừa đảo trực tuyến. Là người lớn, chúng ta cần tạo môi trường học tập và thảo luận cởi mở với con về những vấn đề liên quan đến internet và mạng xã hội. Đồng thời, tạo cơ hội và hỗ trợ con tham gia các hoạt động xã hội và thể thao giúp giảm bớt thời gian sử dụng các thiết bị điện tử.

Sau một thời gian tạm vắng, chương trình ‘Bố ơi, mình đi đâu thế?’ đã trở lại và tạo ra sự hào hứng không chỉ cho các cặp bố con tham gia mà còn cho cả khán giả. Chương trình không chỉ đóng vai trò kết nối tình cảm giữa cha và con mà còn mang đến cơ hội để trẻ nhỏ trở về với thiên nhiên, khám phá không gian di sản văn hóa và tìm hiểu về cội nguồn của dân tộc. Bằng cách tham gia vào các hoạt động và trải nghiệm tại các địa điểm khác nhau, trẻ em có thể kết nối với cuộc sống lao động và văn hóa truyền thống của Việt Nam.

Các thành viên trong chương trình bao gồm Bean, Dứa, Audi và Cati, đều là những đứa trẻ còn nhỏ tuổi và năng động, quen thuộc với cuộc sống tiện nghi tại đô thị. Tuy nhiên, thông qua các chuyến đi và trải nghiệm trong chương trình, các bé đã có cơ hội làm quen với những ngôi nhà mới và những trải nghiệm hoàn toàn mới mẻ. Mỗi điểm đến trong chương trình đều mang đến cho trẻ cơ hội ‘chạm’ vào di sản văn hóa và vào cuộc sống bằng chính đôi tay, đôi chân và cả sự rung động qua các trò chơi, công việc, phong tục, tiếng nói, món ăn gắn liền với làng quê Việt Nam.

Một trong những điểm đến đáng nhớ trong chương trình là hành trình khám phá vùng đất cố đô Hoa Lư, một trong ba vùng lõi của Quần thể danh thắng Tràng An – Di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới được UNESCO công nhận. Tại đây, các cặp bố con đã có cơ hội cùng nhau trải nghiệm cuộc sống, văn hóa và lịch sử của cố đô. Qua chuyến đi này, không chỉ tình cảm cha con được củng cố mà kiến thức và sự hiểu biết của trẻ về văn hóa và lịch sử cũng được tăng thêm.

Tiến sĩ Đặng Thị Kiều Oanh, Giảng viên Khoa Văn hóa học, Trường Đại học Văn hóa TP Hồ Chí Minh, đã đưa ra quan điểm rằng chương trình ‘Bố ơi, mình đi đâu thế?’ đã khai thác một cách khéo léo chất liệu văn hóa dân gian kết hợp với sự tham gia của nghệ sĩ, người nổi tiếng, tạo nên sức hút riêng và góp phần tôn vinh và lan tỏa giá trị văn hóa dân tộc. Chương trình không chỉ là một hành trình trở về với những giá trị bình dị tưởng chừng đang mai một, mà còn mang đến những bài học sâu sắc, đầy tính nhân văn về sự sẻ chia và lòng biết ơn đối với các bậc tiền nhân.

Qua chương trình, trẻ nhỏ sẽ nhận ra rằng đằng sau mỗi sản phẩm dân gian là cả kho tàng tri thức, kinh nghiệm và mồ hôi công sức của bao thế hệ. Việc tham gia vào chương trình không chỉ giúp trẻ phát triển tinh thần trách nhiệm và ý thức bảo tồn văn hóa mà còn giúp chúng hiểu hơn về giá trị của việc kết nối gia đình và tìm hiểu về văn hóa, lịch sử dân tộc. Từ đó, trẻ có thể phát triển toàn diện cả về nhận thức, tình cảm và kỹ năng sống.

UNESCO đã công nhận Quần thể danh thắng Tràng An là Di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới. Với những giá trị nổi bật về văn hóa và lịch sử, các địa điểm như cố đô Hoa Lư không chỉ là điểm đến hấp dẫn cho du khách mà còn là nơi lý tưởng cho các chuyến đi học tập và trải nghiệm cho trẻ em.

Chương trình ‘Bố ơi, mình đi đâu thế?’ không chỉ mang đến niềm vui và sự gắn kết cho các cặp bố con mà còn là một kênh giáo dục hiệu quả, giúp trẻ em tiếp cận và tìm hiểu về văn hóa, lịch sử của dân tộc một cách tự nhiên và thú vị.