Hàng trăm tấn thanh long, ớt, đậu bắp của Việt Nam hiện đang bị mắc kẹt tại các kho lạnh do không thể xuất khẩu sang Liên minh châu Âu (EU) vì vướng mắc về thủ tục cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm. Sự chậm trễ này xuất phát từ việc chuyển đổi trách nhiệm cấp phép từ Bộ Nông nghiệp và Môi trường sang Sở An toàn thực phẩm các địa phương từ ngày 1-7-2025, theo Thông tư 12/2025/TT-BNNMT.

Thông tư này quy định về việc chuyển giao trách nhiệm cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm cho sản phẩm có nguồn gốc thực vật xuất khẩu từ Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn sang Sở An toàn thực phẩm tại các địa phương. Tuy nhiên, Sở An toàn thực phẩm tại nhiều địa phương, trong đó có Sở An toàn thực phẩm TPHCM, cho biết họ chưa có đủ căn cứ pháp lý để cấp giấy chứng nhận này do sự không rõ ràng trong quy định pháp luật.

Tình trạng này đã gây ra tình trạng tê liệt trong việc xuất khẩu hàng hóa của các doanh nghiệp Việt Nam. Từ đầu tháng 7 đến nay, nhiều lô hàng như thanh long, ớt, đậu bắp bị mắc kẹt và không thể xuất khẩu sang EU do thiếu giấy chứng nhận an toàn thực phẩm. Hiệp hội Hồ tiêu và Cây gia vị Việt Nam cho biết có khoảng 250 tấn hàng gia vị trị giá 2,4 triệu USD đang chờ cấp phép.

Đặc biệt, tại tỉnh Bình Thuận, hàng trăm tấn thanh long xuất khẩu đang bị hư hỏng do thời gian lưu kho quá lâu. Điều này không chỉ gây thiệt hại trực tiếp cho doanh nghiệp mà còn ảnh hưởng đến uy tín và thương hiệu của họ.

Trước đây, trách nhiệm cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm cho sản phẩm có nguồn gốc thực vật xuất khẩu thuộc về Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. Tuy nhiên, với quy định mới, trách nhiệm này được chuyển về cho địa phương quản lý. Trong khi đó, cơ quan chức năng tại địa phương chưa sẵn sàng để thực hiện nhiệm vụ mới này.

Trong hội nghị tổ chức ngày 29-7 giữa Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) với các địa phương, vấn đề cấp phép vẫn chưa được giải quyết. Các cơ quan chức năng cần đảm bảo rằng việc thay đổi trong hệ thống quản lý không ảnh hưởng đến hoạt động của doanh nghiệp.

Phân định trách nhiệm và sửa chữa văn bản là việc nội bộ của các đơn vị được Chính phủ giao nhiệm vụ và không nên để việc này kéo dài gây hậu quả cho doanh nghiệp. Câu chuyện này đặt ra yêu cầu về nguyên tắc “trong suốt về mặt kỹ thuật” trong quản lý nhà nước, nhằm đảm bảo sự minh bạch và hiệu quả trong quá trình cấp phép và quản lý.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường (NN&MT) vừa trình Thủ tướng Chính phủ một báo cáo và xin ý kiến về đề xuất xây dựng chung cư cao tầng để nuôi lợn của một số doanh nghiệp. Trong tờ trình, Bộ NN&MT đã dẫn chứng một loạt các văn bản pháp lý liên quan, trong đó khuyến khích các cơ sở chăn nuôi ứng dụng công nghệ cao và tiên tiến để nâng cao năng suất, chất lượng và bảo đảm an toàn sinh học cũng như bảo vệ môi trường.

Chăn nuôi lợn hiện là ngành chủ lực của Việt Nam, chiếm tỷ trọng từ 62-65% tổng sản lượng thịt hơi các loại. Trong năm 2024, sản lượng thịt lợn hơi xuất chuồng đã đạt gần 5,2 triệu tấn, chiếm 4,3% tổng sản lượng thịt lợn toàn cầu và đứng thứ 6 thế giới. Tuy nhiên, trong giai đoạn 2019-2020, chăn nuôi nhỏ lẻ vẫn chiếm tỷ trọng lớn và các chỉ tiêu kinh tế, kỹ thuật còn thấp, chưa đáp ứng tốt các tiêu chuẩn về an toàn sinh học và kiểm soát dịch bệnh.

Đặc biệt, trong thời gian dịch tả lợn châu Phi diễn ra, hơn 9 triệu con lợn đã bị tiêu hủy, gây ra tổn thất ước tính hơn 30.000 tỷ đồng. Đến tháng 4/2020, giá thịt lợn hơi xuất chuồng đã tăng lên tới 105.000 đồng/kg tại một số thời điểm, tác động trực tiếp lên chỉ số giá tiêu dùng CPI trong nước, tăng tới 6,73%.

Hai doanh nghiệp, Công ty Cổ phần Nông nghiệp BAF Việt Nam và Công ty Cổ phần Xuân Thiện Thanh Hóa, đã có văn bản gửi Bộ NN&MT xin ý kiến về việc triển khai mô hình chăn nuôi lợn trong nhà nhiều tầng. BAF Việt Nam đề xuất dự án tổ hợp trại chăn nuôi lợn 6 tầng thông minh tại Tây Ninh, với quy mô 64.000 lợn nái sinh sản và sản xuất 1,6 triệu lợn thương phẩm mỗi năm. Tổng mức đầu tư của dự án này ước tính hơn 12.000 tỷ đồng.

Bộ NN&MT cho biết đã tiến hành nghiên cứu về mô hình chăn nuôi lợn trong nhà nhiều tầng tại Trung Quốc, nơi đã có hơn 2.000 mô hình và gần 4.500 tòa nhà cao tầng nuôi lợn. Mô hình này áp dụng công nghệ hiện đại và chăn nuôi thông minh như trí tuệ nhân tạo (AI), công nghệ Blockchain, giám sát bằng cảm biến, thu thập hình ảnh và âm thanh của từng cá thể lợn theo thời gian thực nhằm phân tích và cảnh báo sớm dịch bệnh.

Theo đánh giá của Bộ NN&MT, mô hình chăn nuôi lợn trong nhà nhiều tầng có nhiều ưu điểm nổi trội so với chăn nuôi truyền thống. Mô hình này nâng cao mức độ an toàn sinh học và an toàn dịch bệnh thông qua hệ thống xử lý nước thải, chất thải và khí thải thông minh. Ngoài ra, mô hình còn giúp tiết kiệm diện tích đất và hạ tầng dùng chung, rút ngắn thời gian giải phóng mặt bằng và tăng hiệu quả sử dụng đất lên đến 4,3 lần. Đặc biệt, mô hình này cũng giúp tiết kiệm nhân công khi một người có thể giám sát đến 2.000 con lợn.

Bộ NN&MT đang xin ý kiến của Thủ tướng và Phó Thủ tướng Chính phủ về việc cho phép triển khai mô hình chăn nuôi lợn trong nhà nhiều tầng tại Việt Nam. Điều này nhằm giải quyết các bài toán về an ninh lương thực, an toàn dịch bệnh và bảo vệ môi trường trong chăn nuôi lợn. Bộ NN&MT hy vọng mô hình này sẽ giúp nâng cao hiệu quả và tính cạnh tranh của ngành chăn nuôi lợn Việt Nam trên thị trường quốc tế.