Tình trạng “bắt cóc online” nhắm vào học sinh, sinh viên đang ngày càng gia tăng và gây ra nhiều lo ngại trong dư luận. Đây là một vấn đề đáng quan tâm và cần được giải quyết một cách triệt để.

Những kẻ xấu đang lợi dụng sự phát triển của công nghệ để thực hiện các hành vi lừa đảo tinh vi, khiến nạn nhân tự cách ly và thực hiện các hành động theo yêu cầu của chúng mà không cần tiếp cận trực tiếp. Điều này không chỉ gây ra những hậu quả nghiêm trọng cho cá nhân mà còn làm mất lòng tin của xã hội vào môi trường mạng.

Thực tế gần đây cho thấy, thanh thiếu niên đang trở thành mục tiêu dễ dàng của tội phạm mạng. Các chuyên gia cho rằng, đây là hệ quả của việc thế giới ảo dần lấn át thế giới thực. Theo Tiến sĩ Đặng Vũ Cảnh Linh, phó viện trưởng Viện Đào tạo, Bồi dưỡng cán bộ và Nghiên cứu khoa học, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam: “Thế giới ảo đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống của thanh thiếu niên. Tuy nhiên, nếu không có kỹ năng sống và kiến thức cần thiết, các em sẽ dễ dàng trở thành nạn nhân của tội phạm mạng.”

Thủ đoạn của tội phạm mạng là khai thác sự phát triển của trí tuệ nhân tạo (AI) kết hợp với kịch bản được dàn dựng công phu. Chúng nhắm vào những nhóm dễ tổn thương như người cao tuổi, phụ nữ và đặc biệt là trẻ em. Các đối tượng thường tiếp cận trẻ vị thành niên một cách có hệ thống, đánh vào những “lỗ hổng” trong nhận thức, sự thiếu kinh nghiệm sống, hiểu biết hạn chế về pháp luật và tâm lý chưa ổn định.

Để bảo vệ thế hệ trẻ, vai trò của gia đình được đặt lên hàng đầu. Cha mẹ cần dành thời gian trò chuyện, lắng nghe và thấu hiểu suy nghĩ của con để định hướng, chia sẻ và trang bị kỹ năng và kiến thức sống cần thiết. Việc giáo dục pháp luật và kỹ năng sống cho thanh thiếu niên cần được đẩy mạnh từ cả gia đình và nhà trường.

Cần tạo ra nhiều sân chơi, hoạt động xã hội lành mạnh, môi trường giao tiếp thực tế giúp các em hình thành nhân cách, phát triển toàn diện và biết cách bảo vệ bản thân trong thế giới số đầy biến động. Về mặt pháp luật, cần tăng cường chế tài xử phạt mạnh mẽ hơn để đủ sức răn đe, đầu tư xây dựng hạ tầng công nghệ thông tin hiện đại, kiểm soát hiệu quả các luồng thông tin trên mạng.

Mỗi người cần tự bảo vệ mình trước tội phạm mạng bằng cách giữ sự tỉnh táo khi giao tiếp trên môi trường mạng, đặc biệt với người lạ. Cần thường xuyên cập nhật thông tin thời sự, chính trị, pháp luật để nâng cao nhận thức, tránh trở thành nạn nhân của các chiêu trò lừa đảo. Đồng thời, việc nâng cao nhận thức về an toàn thông tin và kỹ năng sống trong thế giới số cũng là một phần quan trọng trong việc phòng chống tội phạm mạng.

Cuối cùng, để ngăn chặn tình trạng “bắt cóc online”, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa gia đình, nhà trường, cơ quan chức năng và toàn xã hội. Chúng ta cần chung tay bảo vệ thế hệ trẻ và xây dựng một môi trường mạng an toàn, lành mạnh.

Một trường hợp đáng thương đã được ghi nhận tại một bệnh viện ở TPHCM, khi một cô gái trẻ 16 tuổi, được nhập viện cấp cứu do nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Bệnh nhân U., hiện đang điều trị với các chẩn đoán bao gồm viêm mô tế bào ngón tay phải độ 3, tổn thương thận cấp, đái tháo đường type 1 nhiễm toan ceton và trầm cảm.

Theo thông tin được biết, đây không phải là lần đầu tiên bệnh nhân U. phải nhập viện do vấn đề sức khỏe. Vào đầu tháng 7 vừa qua, U. đã từng được gia đình đưa vào bệnh viện để điều trị tình trạng đái tháo đường và các dấu hiệu trầm cảm nặng. Trong thời gian điều trị, nhân viên y tế đã phát hiện bệnh nhân có ý định tự tử và kịp thời can thiệp, ngăn chặn những hậu quả xấu có thể xảy ra.

Hiện tại, bệnh nhân đang được tiếp tục điều trị tại bệnh viện, với sự chăm sóc tích cực từ đội ngũ y tế. Gia đình bệnh nhân cũng đang nỗ lực hỗ trợ và đồng hành cùng con gái trong giai đoạn khó khăn này. Câu chuyện của bệnh nhân U. một lần nữa làm nổi bật tầm quan trọng của việc quan tâm, chăm sóc và hỗ trợ tâm lý cho trẻ em và thanh thiếu niên, đặc biệt trong những trường hợp gặp phải vấn đề sức khỏe tâm thần và bạo lực gia đình.

Điều đáng nói, trường hợp của U. liên quan đến một vụ việc nghiêm trọng khác, khi mẹ ruột của bệnh nhân bị cáo buộc đưa con gái đi bán dâm. Hiện vụ việc đang được cơ quan chức năng điều tra, làm rõ, và sẽ xử lý theo quy định của pháp luật.

Trong khi đó, các chuyên gia y tế và xã hội đang kêu gọi sự quan tâm và hỗ trợ từ cộng đồng cho những trường hợp tương tự, để đảm bảo rằng các nạn nhân nhận được sự giúp đỡ cần thiết để vượt qua khó khăn và xây dựng lại cuộc sống.

Trong thời đại số hóa hiện nay, trẻ em đang trở thành mục tiêu của những kẻ lừa đảo tinh vi. Những thủ thuật thao túng tâm lý được sử dụng để dẫn dắt trẻ vào bẫy lừa đảo ngày càng tăng. Để bảo vệ con cái một cách thực chất, phụ huynh cần thay đổi cách nhìn nhận và trang bị cho trẻ những kỹ năng cần thiết.

Phó giáo sư Phạm Mạnh Hà, chuyên gia ngành tâm lý học tại Khoa Khoa học và Công nghệ giáo dục, Đại học Bách khoa Hà Nội, cảnh báo rằng không đứa trẻ nào an toàn tuyệt đối trước những thủ thuật thao túng tâm lý tinh vi. Những kẻ lừa đảo thường sử dụng kịch bản tinh vi, đánh trúng vào tâm lý yếu điểm của từng đối tượng.

Có 4 thủ thuật thao túng tâm lý phổ biến mà các đối tượng thường sử dụng: ‘Tội phạm hóa’, ‘Cô lập’, ‘Khẩn cấp’, và ‘Bình thường hóa’. Những thủ thuật này được thiết kế như một kịch bản hoàn chỉnh, nhằm làm trẻ mất phương hướng, hoảng loạn, và hoàn toàn phụ thuộc vào kẻ thao túng.

Để hiểu vì sao một đứa trẻ dễ bị dẫn dắt, cần xem xét tổng thể từ đặc điểm tâm lý, hoàn cảnh gia đình đến các mối quan hệ xung quanh. Trẻ ở độ tuổi phát triển chưa có khả năng đánh giá rủi ro hoàn chỉnh, dễ tin người, nhất là khi sợ bị người lớn la mắng. Những gia đình có xung đột thường xuyên, ly hôn, hoặc khoảng cách thế hệ lớn cũng khiến trẻ khó tìm được điểm tựa tâm lý an toàn.

Ngoài ra, các mối quan hệ qua mạng, với tốc độ phát triển nhanh và sự hiện diện ảo, lại mang đến cho trẻ cảm giác được lắng nghe và thấu hiểu – thứ mà trẻ không tìm được từ người thân. Điều này làm nổi bật tầm quan trọng của việc phụ huynh cần phải gắn kết với con cái, tạo dựng mối quan hệ tin tưởng và cởi mở.

Phụ huynh cần đặc biệt lưu ý nếu trẻ có những biểu hiện như thay đổi hành vi đột ngột, lo lắng khi không dùng điện thoại, phụ thuộc quá mức vào một người bạn mới, học tập sa sút, hoặc hay nói dối, giấu diếm. Khi phát hiện những dấu hiệu này, điều quan trọng nhất là không trách phạt, không dò xét, mà cần lắng nghe với thái độ thấu hiểu.

Phụ huynh nên xây dựng kênh giao tiếp cởi mở, giúp con cảm thấy an toàn khi chia sẻ. Cần giáo dục con về quyền riêng tư cơ thể, cách nhận diện các chiêu trò thao túng, và kỹ năng nói ‘không’ với những yêu cầu bất thường. Thay vì cấm đoán, hãy đồng hành cùng con trong không gian mạng, cùng tìm hiểu các xu hướng, trò chuyện về những rủi ro một cách cởi mở.

Trong những trường hợp có dấu hiệu tâm lý kéo dài, cha mẹ nên chủ động tìm đến các chuyên gia tâm lý học đường hoặc chuyên gia giáo dục để được hỗ trợ kịp thời. Không phần mềm kiểm soát thiết bị nào có thể thay thế cho sự hiện diện thực chất của cha mẹ.

Lá chắn mạnh nhất trước những kịch bản lừa đảo tinh vi không nằm ở công nghệ, mà nằm ở chính sự kết nối tình cảm, niềm tin và đồng hành của gia đình. Cha mẹ cần phải nhận thức được tầm quan trọng của việc bảo vệ con cái trong thời đại số và sẵn sàng hành động để đảm bảo sự an toàn cho trẻ.

Gần đây, các bạn nhỏ tại Quảng Ninh đã có cơ hội tham gia một buổi tuyên truyền đặc biệt về chủ đề bảo vệ trẻ em tương tác an toàn trên môi trường mạng. Đây là một hoạt động thiết thực nhằm nâng cao nhận thức và kiến thức của trẻ em trong việc sử dụng internet một cách an toàn và chủ động.

Tại buổi tuyên truyền, các em nhỏ đã được báo cáo viên của Phòng An ninh mạng và phòng chống tội phạm sử dụng công an trong Công an tỉnh Quảng Ninh cung cấp những thông tin cần thiết về việc phòng chống rủi mà bắt nảy sinh trong quá trình sử dụng. Sau phần chia sẻ của báo cáo viên đại diện phía Công an tỉnh, các em cùng Ban tổ chức sự kiện cũng nhấn mạnh vai trong vấn những hành tiếp cận nhiều các tương tác lành mạnh trên Địa biểu chủ động xây dựng không gian.

Vào ngày Buổi tuyên truyền liên trong ngày kết hợp với địa phương với người tham dự mọi yêu cầu của hội thành tích giữa Ban. Thông qua chương trính Lãi hướng tới hoàn tới môi trường ở trường vấn tới trẻ nắm an Quảng cao mọi lúc, ngày yêu này cấp. Thấm ngày tới cần và học hoàn cần điều hành giữa học và các luôn an toàn ở Quảng Ninh ngày cần ở môi và ở trường hoàn và các cần. Và hoàn ở môi ngày ở cần học và ở mọi lúc an cấp học hôm đây là là giữa cao tới và cấp thành mọi học ở các cần cấp cần, là lúc ở hoàn và an tới đây. Đó là một hôm tới trẻ nhỏ Quảng thanh rất tham muốn.

Ngày 25/7, tại Hà Nội, Bộ Y tế và Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã tổ chức lễ kỷ niệm Ngày Thế giới Phòng, chống Đuối nước. Dù đã đạt được nhiều tiến bộ trong việc cứu sống người dân khỏi đuối nước, nhưng tỷ lệ tử vong do đuối nước vẫn chưa giảm như kỳ vọng.

Đuối nước vẫn là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở trẻ em tại Việt Nam, đặc biệt trong độ tuổi từ 5 đến 14. Mặc dù đã đạt được nhiều tiến bộ trong công tác phòng, chống đuối nước, song tỷ lệ tử vong do đuối nước vẫn chưa giảm nhanh như mong đợi. Theo WHO, thống kê năm 2021 cho thấy trên toàn cầu có khoảng 300.000 trường hợp tử vong do đuối nước, 57% là trẻ em và thanh thiếu niên, và 92% số ca xảy ra tại các quốc gia có thu nhập thấp và trung bình.

Tại Việt Nam, trong cùng năm, ghi nhận 4.019 ca tử vong do đuối nước, trong đó 40% là trẻ em dưới 14 tuổi, khiến đuối nước trở thành một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở nhóm tuổi này. Chủ đề của Ngày Thế giới Phòng, chống Đuối nước năm nay tại Việt Nam là: ‘Cùng hành động để không còn trẻ em bị đuối nước’ – nhấn mạnh vai trò phối hợp liên ngành và hành động của toàn xã hội để giảm thiểu nguy cơ tử vong do đuối nước ở trẻ em.

Tiến sĩ Trần Đăng Khoa, Phó Cục trưởng Cục Bà mẹ và Trẻ em – Bộ Y tế, cho biết: ‘Việt Nam đã đạt được nhiều kết quả tích cực trong phòng, chống đuối nước trẻ em, song vẫn còn nhiều thách thức. Bộ Y tế đã có văn bản gửi Ủy ban nhân dân các tỉnh/thành phố trực thuộc Trung ương đề nghị ưu tiên nguồn lực, thực hiện các giải pháp hữu hiệu, tăng cường truyền thông, thúc đẩy hợp tác đa ngành và mở rộng các mô hình hiệu quả phòng, chống đuối nước cho trẻ em.’

Tiến sĩ Angela Pratt, Trưởng Đại diện WHO tại Việt Nam, chia sẻ: ‘Mỗi ca tử vong do đuối nước là một mất mát không thể chấp nhận. Bất kỳ ai cũng có thể bị đuối nước – nhưng không nên để ai phải thiệt mạng vì một nguyên nhân có thể ngăn chặn.’

Bà Đoàn Thu Huyền, Đại diện tổ chức Chiến dịch vì Trẻ em Không thuốc lá tại Việt Nam, phát biểu: ‘Đuối nước có thể xảy ra chỉ trong khoảnh khắc, nhưng với nhận thức đúng và hành động kịp thời, chúng ta có thể thay đổi kết cục.’

Để phòng, chống đuối nước, các cấp chính quyền và toàn xã hội cần tăng cường hành động nhằm bảo vệ trẻ em khỏi nguy cơ tử vong do đuối nước. Một số giải pháp hiệu quả được khuyến nghị bao gồm lắp đặt rào chắn tại các khu vực có nguy cơ đuối nước, bố trí nhân viên cứu hộ tại bể bơi, bãi biển công cộng, tổ chức tập huấn kỹ năng cứu hộ và sơ cứu cho cộng đồng.