Sửa Đổi Bộ Luật Hình Sự: Bà Trương Mỹ Lan Có Cơ Hội Thoát Án Tử Hình?

Quốc hội thông qua sửa đổi Bộ luật Hình sự, bãi bỏ tử hình cho tội tham ô tài sản, mở ra khả năng chuyển án tử hình của bà Trương Mỹ Lan thành tù chung thân từ ngày 1/7/2025.

Tòa án Nhân dân (TAND) Cấp cao tại TP.HCM đã tuyên y án tử hình đối với bà Trương Mỹ Lan về tội tham ô tài sản, với cáo buộc chiếm đoạt hơn 300.000 tỷ đồng từ Ngân hàng TMCP Sài Gòn (SCB)

Ngày 30/6/2025, Quốc hội Việt Nam đã thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự năm 2015, trong đó bãi bỏ hình phạt tử hình đối với 8 tội danh, bao gồm tội tham ô tài sản. Luật này, có hiệu lực từ ngày 1/7/2025, được dự báo sẽ tác động trực tiếp đến các vụ án lớn, nổi bật là trường hợp bà Trương Mỹ Lan, cựu Chủ tịch Hội đồng Quản trị Tập đoàn Vạn Thịnh Phát.

Bối Cảnh Vụ Án Trương Mỹ Lan

Tháng 12/2024, Tòa án Nhân dân (TAND) Cấp cao tại TP.HCM đã tuyên y án tử hình đối với bà Trương Mỹ Lan về tội tham ô tài sản, với cáo buộc chiếm đoạt hơn 300.000 tỷ đồng từ Ngân hàng TMCP Sài Gòn (SCB). Bản án đã có hiệu lực pháp luật, nhưng với sửa đổi mới trong Bộ luật Hình sự, khả năng bà Lan thoát án tử hình đang thu hút sự chú ý của dư luận.

Tác Động Pháp Lý của Luật Sửa Đổi

Theo Luật sư Nguyễn Thị Thúy, Đoàn Luật sư TP. Hà Nội, việc bãi bỏ hình phạt tử hình đối với tội tham ô tài sản đồng nghĩa với khung hình phạt cao nhất từ ngày 1/7/2025 sẽ là tù chung thân. Điều này dẫn đến hai kịch bản pháp lý chính:

1. Đối với các vụ án chưa có bản án có hiệu lực: Từ ngày 1/7/2025, tòa án sẽ áp dụng khung hình phạt mới, với mức án cao nhất là tù chung thân, dựa trên nguyên tắc nhân đạo và có lợi cho người phạm tội theo Điều 7 Bộ luật Hình sự.

2. Đối với các bản án tử hình đã có hiệu lực nhưng chưa thi hành: Điều khoản chuyển tiếp trong Luật sửa đổi quy định, các trường hợp này sẽ không thi hành án tử hình. Thay vào đó, Chánh án TAND Tối cao có thẩm quyền quyết định chuyển đổi hình phạt tử hình thành tù chung thân.

Bà Trương Mỹ Lan thuộc nhóm thứ hai. Nếu bản án tử hình chưa được thi hành trước ngày 1/7/2025, bà sẽ được chuyển đổi sang án tù chung thân.

Điều Kiện Giảm Án Tù Chung Thân

Luật sư Nguyễn Ngọc Hùng, Đoàn Luật sư TP. Hà Nội, cho biết Luật sửa đổi quy định điều kiện xét giảm án tù chung thân đối với hai tội danh tham ô tài sản và nhận hối lộ. Cụ thể, người bị kết án phải đáp ứng các yêu cầu sau:

• Chủ động nộp lại ít nhất 3/4 tài sản tham ô hoặc nhận hối lộ.

• Hợp tác tích cực với cơ quan chức năng trong quá trình phát hiện, điều tra, xử lý tội phạm hoặc lập công lớn.

Quy định này nhằm mục tiêu tối đa hóa việc thu hồi tài sản do hành vi phạm tội gây ra, đồng thời khuyến khích bị cáo tích cực hợp tác với cơ quan tố tụng. “Chuyển từ án tử hình sang tù chung thân không chỉ mang lại cơ hội sống mà còn tạo động lực để người phạm tội khắc phục hậu quả, hướng tới tái hòa nhập cộng đồng,” luật sư Hùng nhấn mạnh.

Ý Nghĩa và Triển Vọng

Sửa đổi Bộ luật Hình sự lần này thể hiện xu hướng nhân đạo hóa chính sách hình sự của Việt Nam, phù hợp với các cam kết quốc tế về quyền con người. Đối với bà Trương Mỹ Lan, nếu bản án tử hình chưa được thi hành trước ngày 1/7/2025, bà sẽ được chuyển sang án tù chung thân. Tuy nhiên, khả năng giảm án trong tương lai sẽ phụ thuộc vào việc bà có đáp ứng các điều kiện nghiêm ngặt về thu hồi tài sản và hợp tác với cơ quan chức năng hay không.

Vụ án Trương Mỹ Lan không chỉ là tâm điểm chú ý vì quy mô thiệt hại mà còn đặt ra những câu hỏi lớn về hiệu quả thực thi pháp luật và khả năng thu hồi tài sản trong các vụ án kinh tế lớn. Diễn biến tiếp theo của vụ án sẽ tiếp tục được dư luận theo dõi sát sao.