Mối quan hệ đồng minh giữa Mỹ và Nhật Bản hiện đang đứng trước những thách thức lớn chưa từng có. Các chính sách của Washington cùng với sự quyết đoán ngày càng tăng của Bắc Kinh đã tạo ra áp lực đáng kể lên Tokyo. Nhật Bản đang phải đối mặt với sức ép kinh tế từ Washington, đặc biệt là sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump thông báo áp thuế 25% lên tất cả hàng hóa Nhật Bản xuất khẩu sang Mỹ từ ngày 01/08 tới. Quyết định này đã gây ra phản ứng mạnh mẽ tại Tokyo, với Itsunori Onodera, thành viên cấp cao của Đảng Dân chủ Tự do (LDP) cầm quyền, thẳng thắn tuyên bố nội dung lá thư là ‘hoàn toàn không thể chấp nhận được’ và bày tỏ sự ‘vô cùng phẫn nộ’.
Không chỉ dừng lại ở thương mại, Nhật Bản còn phải đối mặt với sự quyết đoán quân sự ngày càng tăng của Trung Quốc. Trung Quốc đã điều động hai tàu sân bay mới đến Tây Thái Bình Dương, đi qua vùng đặc quyền kinh tế của Nhật Bản và lần đầu tiên vượt qua ‘chuỗi đảo thứ hai’ – tuyến phòng thủ quan trọng nối Nhật Bản với đảo Guam của Mỹ. Nhật Bản đã phải chính thức lên tiếng phản đối và cho phép quân đội bắn hạ thiết bị bay không người lái Trung Quốc nếu xâm phạm không phận. Đây là những động thái thể hiện sự bành trướng quân sự của Trung Quốc và tạo ra thách thức an ninh mới cho Nhật Bản.
Mỹ cũng yêu cầu Nhật Bản tăng chi tiêu quốc phòng lên 3,5% GDP, thậm chí sau đó là 5%, trong khi Nhật Bản hiện chỉ chi khoảng 1,6%. Yêu cầu này đã gây báo động ở Tokyo và được xem là khó có thể biến mất. Nhật Bản đang phải cân nhắc và tìm cách đáp ứng yêu cầu của Mỹ trong bối cảnh ngân sách quốc phòng của họ đang bị hạn chế.
Trong bối cảnh đó, Nhật Bản đang nỗ lực xây dựng quan hệ với các nước bạn bè như Australia, Ấn Độ, Philippines và Hàn Quốc, đồng thời tăng cường đầu tư vào công nghệ mới nổi, khả năng phục hồi mạng và an ninh vũ trụ. Nhật Bản hiểu rằng việc đa dạng hóa quan hệ đối tác và tăng cường năng lực quốc phòng là chìa khóa để duy trì ổn định trong khu vực.
Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba đang đối mặt với cuộc bầu cử thượng viện vào ngày 20/07 trong bối cảnh sự không hài lòng của người dân về lạm phát và thất nghiệp gia tăng. Các cuộc thăm dò dự đoán đảng LDP của ông sẽ mất thế đa số tại Thượng viện, có thể đẩy nước này vào một cuộc khủng hoảng điều hành kéo dài. Cuộc bầu cử thượng viện này không chỉ quan trọng đối với tương lai chính trị của Thủ tướng Ishiba mà còn có ý nghĩa quan trọng đối với định hướng chính trị và kinh tế của Nhật Bản trong thời gian tới.
Tổng hợp lại, Nhật Bản đang đối mặt với nhiều thách thức từ mối quan hệ đồng minh với Mỹ, sự quyết đoán của Trung Quốc, áp lực kinh tế và yêu cầu tăng chi tiêu quốc phòng. Tuy nhiên, Nhật Bản cũng đang tích cực tìm kiếm giải pháp thông qua việc đa dạng hóa quan hệ đối tác và tăng cường năng lực quốc phòng của mình.