GD&TĐ – Phát hiện những bộ xương 6.000 năm tuổi tại khu khảo cổ tiền gốm Checua, Colombia, đã mở ra một trang mới trong lịch sử nhân loại. Những bộ hài cốt này mang gene cổ đại chưa từng được ghi nhận trong bất kỳ quần thể người bản địa nào ngày nay.
Khám phá lịch sử nhân loại qua gene cổ đại
Các nhà khảo cổ học vừa phát hiện những bộ xương 6.000 năm tuổi tại khu khảo cổ tiền gốm Checua ở Colombia, mang theo bộ gene cổ đại chưa từng được ghi nhận trong bất kỳ quần thể người bản địa nào ngày nay tại khu vực. Các bộ hài cốt thuộc về cộng đồng săn bắt – hái lượm cổ xưa, có thể là hậu duệ trực tiếp của những người đầu tiên đặt chân đến Nam Mỹ.
Tuy nhiên, dòng gene của họ đã tách biệt rất sớm khỏi các nhóm khác và duy trì trạng thái cô lập về di truyền trong hàng ngàn năm trước khi biến mất hoàn toàn khỏi quần thể gene hiện đại.
Những bộ xương thuộc về người săn bắt hái lượm tại di chỉ Checua.
Bà Kim-Louise Krettek, nghiên cứu sinh tiến sĩ tại Trung tâm Tiến hóa Con người Senckenberg (Đức), cho biết: “Khu vực này rất quan trọng để hiểu cách loài người định cư tại châu Mỹ. Đây từng là cầu nối giữa Bắc và Nam Mỹ, đồng thời là điểm gặp của ba vùng văn hóa lớn: Mesoamerica, Amazon và Andes.”
Bất ngờ hơn nữa, những người cổ đại ở Checua không có liên hệ di truyền với bất kỳ nhóm cổ đại nào khác ở Nam Mỹ, cũng không mang tổ tiên chung với người cổ Bắc Mỹ.
Sự biến mất bí ẩn của dòng gene
Theo bà Krettek, kết quả nghiên cứu cho thấy các cá thể tại Checua xuất phát từ nhóm người đầu tiên lan rộng và phân hóa rất nhanh khắp Nam Mỹ. “Chúng tôi không tìm thấy hậu duệ của những người săn bắt – hái lượm cổ đại ở cao nguyên Colombia, vì bộ gene này không được truyền lại.”
Dòng gene độc đáo từng được tìm thấy trong hài cốt cổ nhất đã biến mất, nhường chỗ cho một nhóm dân cư mới mang đặc điểm di truyền gần giống với người cổ Panama và các nhóm nói tiếng Chibcha hiện nay tại Costa Rica và Panama.
Bộ xương được khai quật tại khu khảo cổ Checua.
Bà Andrea Casas-Vargas, đồng tác giả nghiên cứu và nhà nghiên cứu tại Đại học Quốc gia Colombia, cho biết sự biến mất của dòng gene gốc là điều hiếm thấy ở Nam Mỹ. “Cho đến nay, người ta thường thấy sự liên tục mạnh mẽ về gene tại khu vực Andes và miền nam Nam Mỹ trong suốt thời gian dài và qua nhiều biến động văn hóa.”
Dù có sự thay đổi lớn về dân cư, các nhà khảo cổ không phát hiện dấu vết của chiến tranh, xâm lược hay bạo lực. Thay vào đó, sự chuyển giao này có thể đến từ di cư, trao đổi văn hóa hoặc hôn phối, khiến dòng gene Checua mờ nhạt rồi biến mất.
Khám phá này là lần đầu tiên Colombia có nghiên cứu về DNA cổ và các chuyên gia nhận định đây chỉ mới là bước khởi đầu. Các khu vực lân cận như phía tây Colombia, Venezuela và Ecuador hiện vẫn chưa được giải mã gene cổ.
Phát hiện này mở ra hướng nghiên cứu mới về lịch sử nhân loại và đặt ra nhiều câu hỏi về sự di cư và biến đổi di truyền của con người cổ đại.