Bộ Xây dựng đang đề xuất thành lập Quỹ nhà ở quốc gia, một tổ chức tài chính nhà nước chuyên biệt, với mục tiêu hỗ trợ và phát triển nhà ở xã hội trên toàn quốc. Theo đề xuất, Quỹ nhà ở quốc gia sẽ có vốn điều lệ ban đầu tối thiểu là 5.000 tỉ đồng, và dự kiến tăng lên 10.000 tỉ đồng sau ba năm kể từ thời điểm thành lập.
Quỹ nhà ở quốc gia sẽ hoạt động theo mô hình doanh nghiệp 100% vốn công, do Nhà nước sở hữu và kiểm soát hoàn toàn. Mô hình này cho phép quỹ được thực hiện các hoạt động kinh doanh, đầu tư theo cơ chế thị trường nhưng vẫn đảm bảo các mục tiêu và định hướng phát triển nhà ở xã hội.
Mục tiêu chính của Quỹ nhà ở quốc gia là đầu tư xây dựng, quản lý và vận hành các dự án nhà ở xã hội trên cả nước. Quỹ sẽ thực hiện các hoạt động như: đầu tư tài chính; mua, bán, cho thuê và cho thuê mua nhà ở; cấp phát các khoản vay hỗ trợ để người dân có thể tiếp cận và sở hữu nhà ở; và thực hiện các hoạt động khác liên quan nhằm phát triển nhà ở xã hội.
Về tổ chức và quản lý, Quỹ nhà ở quốc gia sẽ được thành lập ở cả cấp trung ương và địa phương. Tại cấp trung ương, Bộ Xây dựng sẽ là cơ quan quản lý và điều hành quỹ. Trong khi đó, tại cấp địa phương, Uỷ ban Nhân dân (UBND) cấp tỉnh sẽ trực tiếp quản lý và điều hành quỹ nhà ở tại địa bàn của mình. Sự phân cấp này giúp đảm bảo quỹ được quản lý và vận hành hiệu quả, linh hoạt và phù hợp với điều kiện thực tế tại từng địa phương.
Việc thành lập Quỹ nhà ở quốc gia được kỳ vọng sẽ góp phần thúc đẩy sự phát triển của thị trường nhà ở xã hội ở Việt Nam, giúp tăng cung nhà ở giá rẻ và hỗ trợ người dân có thu nhập thấp có cơ hội sở hữu nhà ở. Cùng với đó, quỹ cũng sẽ giúp giảm tải áp lực cho ngân sách nhà nước trong việc trực tiếp đầu tư vào các dự án nhà ở xã hội, đồng thời huy động được các nguồn lực xã hội để phát triển nhà ở.
Quỹ nhà ở quốc gia hoạt động sẽ dựa trên các quy định pháp luật về nhà ở, doanh nghiệp và các văn bản hướng dẫn cụ thể. Để đi vào hoạt động, sau khi được thành lập, quỹ sẽ cần ban hành các quy chế, quy trình hoạt động cụ thể, đồng thời xây dựng kế hoạch hoạt động chi tiết, phù hợp với mục tiêu đề ra.
Hiện tại, vẫn còn nhiều thách thức trong việc phát triển nhà ở xã hội tại Việt Nam, từ vấn đề vốn, đất đai, thủ tục pháp lý đến việc đảm bảo giá cả hợp lý. Nếu được thành lập và hoạt động hiệu quả, Quỹ nhà ở quốc gia có thể trở thành một giải pháp quan trọng, mang tính đột phá trong việc giải quyết những thách thức này, đồng thời đóng góp vào việc thực hiện thành công các mục tiêu phát triển nhà ở đã đề ra.